Vriendelijk kabbelt de Amstel tussen de kades. In een oneindig ritme. Eeuwenoude pandjes kijken minzaam neer op het water. Een plezierjachtje passeert de Amstelsluizen en stoomt op naar de Magere Brug. Op de kade staan Amsterdammers. Zwijgend. Genietend van het schouwspel.Deze bijzondere locatie -de kruising van Amstel en Nieuwe Prinsengracht- vormt elk jaar het decor van het concert ter afsluiting van de ”Viering van de Vrijheid”. Op grote pontons geeft een orkest midden op de Amstel z’n uitvoering. Duizenden belangstellenden volgen op de kade, op een brug of op een bootje het liveoptreden.

Genietroepen zijn dagenlang met man en macht in de weer om op pontons een podium van 54x54 meter voor het orkest te bouwen. De voorbereidingen hebben plaats op de marinebasis achter het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Met vijf bootjes varen de militairen de 32 pontondelen vervolgens naar de Amstel en bouwen ter plekke een ’bruggenhoofd’ op het water.

Het podium krijgt een grote, doorzichtige plastic overkapping van 62 meter lengte om de orkestleden droog te houden. Geen overbodige luxe. Vorig jaar zaten de musici een uur lang met natte en verkleumde vingers te spelen.

„Het is niet de gemakkelijkste locatie om een concert te geven”, verklaart eindredacteur Gemma van Zeventer van IdtV, die inmiddels de organisatie van tien uitvoeringen op haar naam heeft staan. „Tussen het orkest op het water en het publiek op de kant bevindt zich een groot wateroppervlak.”

Bij de samenstelling van het muziekprogramma moeten de organisatoren hier nadrukkelijk rekening mee houden. „Een muziekstuk met zachte passages is niet hoorbaar op deze plek. Bovendien moeten de stukken vooral kort zijn. Hooguit tien minuten. Veel bezoekers zijn niet gewend om naar klassieke muziek te luisteren. Dan is twintig minuten wel erg lang.”

Te zachte muziek levert op de kades en bruggen direct problemen op. „Zodra de klanken onhoorbaar zijn, ontstaat er een verkeerd soort feest op de kade. Mensen gaan dan onder elkaar hun eigen feest vieren. Met toeters en bellen.”

Ernst en feest
Het zestig minuten durende concertprogramma is populair, licht klassiek. Dit jaar neemt het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) de uitvoering voor zijn rekening. Medewerking verlenen de solisten Thé Lau met zijn ”Lied voor de Vrijheid” en Carel Kraayenhof op bandoneon. De eerste trompettist van het RFO speelt twee delen uit een trompetconcert.

Het programma wordt traditiegetrouw geopend met het binnenvaren van een bootje met een trompettist en een paukenist aan boord. Samen brengen zij de Intrada uit de opera ”L’Orfeo” van Claudio Monteverdi ten gehore. Deze traditie dateert van vijf jaar geleden.

Tijdens het slotconcert staat de viering centraal, legt Van Zeventer uit. „Op 4 mei ligt de nadruk op ernst en beschouwing. Op de Amstel moet het een dag later vrolijk en feestelijk zijn, maar niet in de platte zin van het woord.”

De koningin woont ieder jaar het concert bij. „Haar aanwezigheid is inmiddels een goede traditie”, vertelt Valerie van de Flier van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. „Sinds 1995 is de vorstin er elk jaar bij.” Andere leden van het Koninklijk Huis zijn niet aanwezig. „Die hebben op dat moment vaak andere verplichtingen.”

Vooraf ontvangt de koningin in Koninklijk Theater Carré de gasten: de minister-president, enkele ministers, ambassadeurs en andere genodigden. Vervolgens lopen zij -op de minuut nauwkeurig- over de pontonbrug en nemen plaats op het Hofplatform, tegenover het orkestpodium.

Voor de genodigden staan 243 gestoffeerde stoelen op het gastenplatform klaar. De koningin krijgt een centrale plaats op dat erepodium. „Daar drinkt ze dan een glaasje wijn”, zegt Van Zeventer. „Of misschien wel Spa rood.” Hoe de koningin de maritieme muziekuitvoering waardeert, kunnen de organisatoren niet zeggen.

Na afloop stapt Hare Majesteit vanaf het gastenplatform aan boord van een rondvaartboot en maakt een ererondje over de Amstel. Door het vele publiek is er op straat dan geen doorkomen meer aan. „De boot is op dat moment haar vervoermiddel”, legt Van de Flier uit.

Het programma is tot op de seconde doorgerekend, in verband met de tv-uitzending. De organisatoren testen elk jaar hoe lang de koningin erover doet om vanaf Carré haar stoel op het platform te bereiken. „Ik mag altijd het loopje van de koningin doen”, zegt Van Zeventer. „Deuren door, langs de Amstel, straat oversteken, bruggetje over, ponton op. Met een stopwatch in de hand. Geweldig. De koningin stapt altijd stevig door.”

Veiligheid wordt steeds belangrijker. Bomexperts zoeken vooraf de locatie af op explosieven, duikers voeren onder water bomchecks uit. Mensen die met een bootje vanaf het water het concert willen bijwonen, moeten zich aanmelden en worden vooraf gescreend. Agenten houden op en langs het water, zichtbaar en onzichtbaar, een oogje in het zeil. Tot het moment dat de koningin veilig is vertrokken.