In het boek ”Hollandse overmoed” dat vorige week verscheen, waarschuwt Bouman Nederlanders om niet in dezelfde fouten te vervallen als in de jaren negentig. Conjuncturele meevallers werden toen ten onrechte aangezien voor tekenen van structurele economische kracht, aldus de oud-DNB-econoom en voormalig adjunct-hoofdredacteur van zakenblad FEM Business. „Wat waren we trots op onze prestaties, maar de enige reden waarom wij beter presteerden dan de landen om ons heen waren toevalstreffers als fors stijgende huizenprijzen en de internetbubbel.”Volgens Bouman is eenzelfde fout zo gemaakt. „Op nagenoeg alle vlakken doen we economisch weer mee. De AEX gaat weer richting de 500 puntengrens en de grondstoffenprijzen rijzen de pan uit. Hoewel ik iedereen zijn portie financieel geluk gun, lijkt het me niet verstandig te geloven in eeuwigdurende hoge prijzen. Er is veel speculatie.”

Nederland moet zich opnieuw uitvinden, schrijft u. Niet de logistiek, maar de commerciële dienstverlening zou volop kansen bieden.

„De logistiek is essentieel voor Nederland, maar de winstmarges zijn er flinterdun. De haven van Rotterdam draait voor een belangrijk deel op wederuitvoer, wat er zo’n beetje op neerkomt dat lcd-televisies afkomstig uit China door ons uit de doos worden gehaald, een speciale sticker voor het wereldkampioenschap voetbal 2006 krijgen en vervolgens weer worden uitgevoerd. Dat biedt weinig perspectief. We zullen moeten wennen aan het feit dat er met dienstverlening flink geld te verdienen valt. Kijk maar naar Hongkong. Vroeger fabriceerden ze daar slechts goedkoop speelgoed, nu is het een van de belangrijkste diensteneconomieën ter wereld.”

Het nadeel van dienstverlening is dat de arbeidsproductiviteit er doorgaans traag groeit.
„Nederland kent in die sector ook nog maar weinig concurrentie. Dat wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat onze huidige arbeidsmarktinstituties nog stammen uit de industriële maatschappij. Het tijdperk van de fabrieksarbeider die lijnrecht staat tegenover de kapitalistische baas met de hoge hoed is echter allang voorbij.”

Cao’s mogen wat u betreft worden ontdaan van alle franje.

„ Pensioenopbouw, levensloop- en spaarloonregelingen, auto’s van de zaak: collectieve arbeidsovereenkomsten bieden wel erg veel zekerheid. In cao’s is zelfs vastgelegd dat wie ziek wordt tijdens zijn vakantie, die dag weer terugkrijgt. Het risico van een kater tijdens je vakantie in Spanje is dus afgedekt. Wat een waanzin. Iemand die kiest voor het zelfstandig ondernemerschap heeft echter plotsklaps nergens meer recht op. Natuurlijk brengt ondernemen risico’s met zich mee, maar we moeten de verschillen niet groter maken dan nodig is. Potentiële ondernemers zitten hierdoor vastgebakken aan hun kantoorstoel.”

Om ondernemerschap te stimuleren stelt u voor om werknemers met een inkomen boven de 40.000 euro de ontslagbescherming te ontnemen.
„Iedere twee of drie jaar zouden werkgever en werknemer moeten kunnen besluiten om zonder financiële of juridische consequenties afscheid van elkaar te nemen. Die maatregel maakt het werknemerschap risicovoller, wat ondernemerschap stimuleert. Wel heb ik er bewust voor gekozen om een onderscheid aan te brengen, al is de grens van 40.000 euro arbitrair. Het heeft weinig zin om lager opgeleide werknemers het leven zuur te maken, aan de onderkant van de arbeidsmarkt wordt al aardig flexibel gewerkt. Hoogopgeleide kenniswerkers zijn tot nu toe echter buiten schot gebleven. Het enige dat een witteboordenveertiger op dit moment merkt van flexibilisering op de arbeidsmarkt is dat hij tot negen uur terechtkan bij de Albert Heijn op de hoek. Zelf zijn ze verre van flexibel, maar ze doen wel mee met het feestje.”

Leidt het verlies van ontslagbescherming niet tot een maatschappij gebaseerd op angst?

„De samenleving is belangrijker dan de economie. In theorie kan mijn voorstel echter leiden tot een omslag van het traditionele bedrijfsmodel naar een flexibeler projectvariant. Hierin werken personen tijdelijk samen op basis van een opdracht en gaat men daarna weer uit elkaar. Ik denk dat mensen daar gelukkiger van worden dan van het jaarlijks aanschuiven bij het functioneringsgesprek met de chef. Natuurlijk zie ik nadelen voor werknemers die moeilijk met die onzekerheden om kunnen gaan. We kunnen het ook niet doen. Het is niet zo dat dan het licht uitgaat, we groeien dan gewoon wat minder snel. Alles heeft zijn prijs.”