De loden vleugels van Italië
De centrumlinkse coalitie van Romano Prodi heeft de parlementsverkiezingen in Italië gewonnen. Met nog geen voetlengte voorsprong. Italië, dat zondag en maandag massaal naar de stembus ging, is diep verdeeld. Hoewel de helft van de stemmen naar Prodi’s centrumlinkse Unie ging, gaf de andere helft van het volk er blijk van nog niet genoeg te hebben van de mediatycoon Berlusconi. ”Il Cavaliere” raakt kennelijk nog steeds een gevoelige snaar bij het publiek. Je kunt je gerust afvragen of de gemiddelde Italiaan niet het morele zicht is kwijtgeraakt op de in affaires verwikkelde Berlusconi, die het parlement zover kreeg dat het een wetgeving aannam die hem vrijwaarde van juridische vervolging.
Maar Berlusconi mag dan zijn ruime meerderheid hebben verloren, hij is nog altijd onbetwist leider van een rechts machtsblok waarmee Prodi’s Unie rekening moet houden. Extra lastige factor is dat Prodi zelf alle zeilen zal moeten bijzetten om de vrede te bewaren tussen de extreme flanken binnen zijn alliantie. De geschiedenis, ook de Italiaanse, heeft er blijk van gegeven dat brede coalities dankzij een gemeenschappelijke vijand sterk zijn in campagnes, maar vaak verbrokkelen als het op daadwerkelijk regeren aankomt.Voor Italië komt daar nog bij dat het begin jaren negentig van de vorige eeuw een kans liet liggen om op lange termijn een einde te maken aan het ”trasformismo” - de brede coalities die zich baseren op een systeem van patronage (politieke klantenbinding). De coalities die sindsdien tevoorschijn kwamen, zijn in wezen dezelfde die in de oude Italiaanse bedeling de dienst uitmaakten.
Een van de beroemde sleutelzinnen om de Italiaanse politiek te begrijpen, is die van schrijver Giuseppe Tomasi Di Lampedusa in ”De Tijgerkat”. „Alles moet veranderen opdat alles blijft zoals het was”, een motto dat Berlusconi op het lijf is geschreven. Prodi vertegenwoordigt juist de categorie Italianen die dat pessimisme wil logenstraffen. De hoogleraar in de economie weet als geen ander dat zijn land haast moet maken met vernieuwing. De afgelopen jaren is Italië in Europa en de wereld op een zijspoor komen te staan. Van de dynamische industriestaat die het na de Tweede Wereldoorlog werd, is weinig meer over. Het land kampt met een economische teloorgang. Veel van de eens zo florerende ambachtelijke bedrijven lijden een deplorabel bestaan. De werkloosheid is hoog en de staatsfinanciën verkeren in een deerniswekkende toestand. Het macro-economisch perspectief ziet er kortom niet echt ”dolce vita” uit.
Op Prodi rust de taak om Italië met een consistent programma en een strategische visie gevoel van eigenwaarde te schenken. Toch blijft het afwachten of hij daarin slaagt. Italië staat van nature argwanend tegenover veranderingen - hoe dichter bij Rome hoe moeilijker een Reformatie. „Het is een land met lood in de vleugels”, zei oud-president Cossiga eens. Prodi’s probleem is dat zijn dwarse partners niet echt overtuigd zijn van zijn aanpak. Daarbij mist hij een charismatische uitstraling. Dat alles bij elkaar leidt tot de onvermijdelijke conclusie dat de startbaan van de centrumlinks Unione wel eens te kort kan zijn.
