De cijfers kwamen vrijdag aan het licht in Gilze-Rijen tijdens de eerste van de twee open dagen van de luchtmacht. Het bericht bedierf een beetje de pret voor de luchtmacht, die de wervelende show jaarlijks opvoert als „bewijs van eigen kunnen en paraatheid.”

Van de verschillende helikoptertypen in gebruik bij de luchtmacht is het merendeel niet voor 60 procent inzetbaar. De Chinook-transporthelikopter, waar de luchtmacht er dertien van in huis heeft, scoort 45 procent. De Cougar met zeventien exemplaren haalt 47 procent. De Bölkow duikt ook onder het streefgetal: 50 procent. De enige helikopter die er bovenuit komt is de Apache, de vliegende tank van de luchtmacht. Van de twintig stuks is bijna 70 procent inzetbaar, al staat er wel een deel van de twintig Apaches in de Verenigde Staten.

Volgens generaal-majoor F. W. Oliemans, commandant tactische luchtmacht, komen de problemen door gebrek aan personeel en vooral door de moeizame toelevering van onderdelen. „De onderhoudsfases duren langer dan wij willen. En we kunnen het niet hebben dat een systeem er opeens mee stopt.” Volgens Oliemans komen de internationale verplichtingen niet in het gedrang. „Gelukkig hoef ik nooit „nee” te verkopen”, zei hij vrijdag in Gilze-Rijen.

Ook de Koninklijke Marine tobt met haar helikopters. Uit voorzorg worden de 21 Lynx-helikopters aan de grond gehouden. Bij een technische controle van het aandrijfgedeelte van de staartrotor zijn afwijkingen gevonden.

De marine beschikt sinds 1976 over de Lynxen, die opereren vanaf marinevliegkamp De Kooy in Den Helder en vanaf de marineschepen. Buiten de specifieke taak van onderzeebootbestrijding worden zij onder meer ingezet voor kustwachttaken en opsporings- en reddingsdiensten op de Noordzee en in de Nederlandse kustwateren. Deze laatste taak nemen de luchtmacht en de Duitse en Belgische marine waar.

Woordvoerder Van Zee van de marine hoopt dat de helikopters volgende week vrijdag en zaterdag tijdens de Nationale Vlootdagen in Den Helder weer vliegen. Mocht dat niet zo zijn, dan biedt generaal Oliemans van de luchtmacht zijn helikopters aan. Van Zee zegt het aanbod „aardig” te vinden.

Of het aan de techniek lag of aan het weer op Gilze-Rijen was vrijdag niet duidelijk, maar van de met veel ophef aangekondigde „unieke staaltjes luchtacrobatiek” van de Apache-helikopter was niet veel te zien. Slechts een van de drie geplande demonstraties ging door. Die was aan het begin van de dag, toen er nog nauwelijks publiek binnen was.

De organisatie wilde „iets speciaals met helikopters” laten zien, maar dat ging vrijdag dus voor een deel de mist in. Zaterdag krijgt de Apache opnieuw een kans. Vanaf 9.00 uur staan de hekken van de basis Gilze-Rijen weer open voor het publiek. Speciale gast is dan een Amerikaanse B-1-Lancer-bommenwerper. Die zal niet landen maar komt overvliegen. De B-1’s zijn op uitgebreide schaal ingezet tijdens de operatie Enduring Freedom in Afghanistan.