Auto’s denderen over een wildrooster het New Forest binnen. De herkenbare roffel attendeert bestuurders erop dat ze het gaspedaal niet te ver mogen intrappen. Maximaal 65 kilometer per uur is de limiet.Verderop is duidelijk waarom. Vier pony’s steken pardoes over, zonder zich van de andere weggebruikers ook maar iets aan te trekken. Door dit gedrag belanden elk jaar nogal wat paardjes op de motorkap, soms met dodelijke afloop. De tegenpartij is altijd de klos, want die wordt aansprakelijk gesteld. Niet verwonderlijk dat velen na een aanrijding gewoon verderrijden.

De pony’s struinen in groepjes of alleen door het gebied dat Nederlanders vast aan de Veluwe doet denken. De niet bijster fraaie dieren ontlenen hun schoonheid aan deze omgeving, vond dominee William Gilpin in 1791. De predikant van het dorpje Boldre wees ook op hun nut: ze voorkomen dat de heide vergrast.

Het blijft gissen hoe ver de geschiedenis van deze onbeteugelde beestjes teruggaat. In ieder geval liepen de pony’s er al toen Willem van Normandië na de slag bij Hastings (1066) zijn oog liet vallen op de grotendeels open heidevelden in het zuidwesten van Engeland. Vanuit Winchester, de oude hoofdstad van het Engelse rijk, dicteerde de Veroveraar dat dit ”Nova Foresta” zijn nieuwe jachtterrein moest worden.

Hovelingen beweerden dat hij zo ”dearly” (innig) van herten hield, dat het leek of het zijn kinderen waren. Om zich te verzekeren van de beste beesten onderwierp de vorst lokale bewoners aan de ”Forest Law”. Zo mocht het koninklijke wild absoluut geen last hebben van het huisvee. Koeien, schapen en varkens werden fors in hun bewegingsvrijheid beknot. De bevolking moest maar als houtsprokkelaar of kolenbrander de kost verdienen.

Ieder vergrijp werd zwaar gestraft. Stropers kregen de strop en een pechvogel die per ongeluk een hert opjoeg, raakte beide ogen kwijt. En honden werden sowieso kreupel gemaakt.

Scharrelvarkens

Willems wrede regels -in 1971 officieel geschrapt- maakten uiteindelijk plaats voor privileges. Sommige families exploiteren al enkele eeuwen de opbrengsten van bepaalde stukken land (”commons”). Gaandeweg werden deze gunsten rechten en die gelden nog steeds, vertelt Caroline Stride in haar boerderijtje te Bolderwood. Behalve een vijftigtal vleeskoeien laat haar man Richard „meer dan honderd” pony’s in het New Forest grazen. Het exacte aantal blijft duister, want een echte ”commoner” vertelt nooit hoeveel dieren hij bezit. De boerin toont de ijzers waarmee de letters J en R op de flanken worden gebrand, de initialen van Richard en broer John.

Een handvol ”agisters” houdt de conditie van de vrij loslopende dieren in de gaten. De opzichters vallen onder de Court of Venturers, een college dat bijeenkomt in het knusse stadje Lyndhurst en de belangen van ongeveer 360 commoners behartigt. De voorzitter is benoemd door de koningin, opent iedere derde woensdag van de maand de vergadering met een luid ”God Save the Queen!”, waarna iedere commoner met klachten op de proppen kan komen.

In het najaar bepaalt het hof bovendien het moment dat de bewoners hun scharrelvarkens het bos in mogen sturen om eikels op te peuzelen. De ”common of mast” duurt zestig dagen en is niet alleen bedoeld om de biggen op te vetten, maar beperkt ook de kans dat pony’s zich aan deze bosvruchten ongans eten en vervolgens doodgaan.

Met de zorg voor de dieren is de commoner het hele jaar druk, maar de opbrengst is bepaald geen vetpot. Vanwege een overschot aan veulens waren bijvoorbeeld de prijzen lang „dramatisch laag.” „Door een beperking van het aantal hengsten verbetert de situatie iets”, zegt Caroline. „Soms vragen wij ons ook af waarom we dit nog doen. We houden echter van de forest en zijn met dit vrije leven opgegroeid. Een buitenstaander zal dit nooit echt begrijpen.”

Architecten

Het middeleeuwse commoning-systeem is de kurk waarop het New Forest drijft, denkt Martyn Evans. Hij was boer en moest na vijftien jaar stoppen. „De commoners zijn hier geworteld en voelen zich verantwoordelijk voor dit gebied.”

Om het lot van zijn voormalige collega’s te verbeteren, lanceerde hij met behulp van Europese fondsen het Friendly Farming Project. „We promoten allerlei hoogwaardige producten die hier vandaan komen. Het New Forest biedt namelijk meer dan alleen pony’s en wilde paddenstoelen.” Zo’n zestig artikelen dragen inmiddels een blauw label dat de lokale afkomst garandeert.

Bovendien serveren diverse hotels het New Forest Breakfast. De eieren zijn afkomstig van plaatselijke kippen, en prikkend in een gebraden ”sausage” vertelt Evans dat voor het worstje geen slachtafval is gebruikt, maar puur varkensvlees. „Dat proef je! Ook het bacon is van hoge kwaliteit. Dit ontbijtspek schrompelt tijdens het bakken nauwelijks.”

Behalve de commoner kan ook de natuur best een steuntje in de rug gebruiken. ”Forest ranger” Richard Daponte is daarom blij dat het New Forest is uitgeroepen tot ”National Park”, de veertiende in het Verenigd Koninkrijk. „Dankzij die status kan de flora en fauna nog beter beschermd worden”, vertelt de boswachter tijdens een excursie. „Het gebied is qua oppervlakte het kleinste nationale park, ongeveer 400 vierkante kilometer, en bovendien kwetsbaar. Zeker als je bedenkt dat we elk jaar 25 miljoen dagjesmensen op bezoek krijgen.”

Juist in dit parkachtige landschap met open bos, heide en bloemrijke graslanden komen planten en dieren voor die elders in Groot-Brittannië ontbreken. De New Forest-cicade bijvoorbeeld, een wants, of de wilde gladiolen met hun tere lila bloemen. Bijzonder vindt Daponte de rol van grazende viervoeters. „De 3800 pony’s, maar ook de runderen en herten, zijn al ruim 900 jaar de architecten van het New Forest. Zij houden de vegetatie kort en daarvan profiteren andere organismen. Zonder begrazing zou het unieke karakter van het gebied ingrijpend veranderen.”

Even leek het lot van de talrijke damherten bezegeld toen koningin Victoria in 1851 de Deer Removal Act uitvaardigde. Ze vond de schade aan de bosaanplant te gortig en dus mochten jagers erop los schieten. De populatie werd niet helemaal om zeep geholpen, want vandaag de dag genieten 1500 van deze gespikkelde geweidragers opnieuw een vorstelijk leven. Ze zijn immers stuk voor stuk eigendom van de huidige Queen.

Meer informatie: www.dorset-newforest.com of www.newforestnpa.gov.uk; de Engelse prijsvechter Thomsonfly vliegt zes keer per week vanaf Schiphol naar Bournemouth. Voor tijden en tarieven: www.thomsonfly.com.