Dat valt te lezen in het scheepsjournaal dat de ontdekkingsreiziger bijhield. Het journaal van Tasmans beroemde reis van 1642 en 1643 verschijnt deze week voor het eerst in een versie in hedendaags Nederlands. Donderdag neemt de Australische ambassadeur Stephen Brady het eerste exemplaar van de hertaling in ontvangst.De presentatie van het boek is een van de activiteiten waarmee 400 jaar emigratie van Nederland naar Australië wordt herdacht. In de Tweede Kamer wordt donderdag de expositie ”Inpakken en wegwezen” geopend, die een gezicht geeft aan de emigranten die een nieuw bestaan probeerden op te bouwen in Australië.

Bij het scheepsjournaal zitten de instructies waarmee de Verenigde Oost-Indische Compagnie Tasman op pad stuurde. Daarin stond juist dat bij ontmoetingen met vreemde beschavingen de Nederlanders alle vormen van communicatie moesten spiegelen. Tot dan toe was die imitatieact voor de ontdekkingsreizigers goed uitgepakt, bij de Maori’s viel hij dus helemaal verkeerd. Een „schelmenprauw” vol kwade inboorlingen doodde vier man in een sloep. De vuurkracht van Tasmans kanonnen volstond om de Moordenaarsbaai, tegenwoordig de Golden Bay op de noordkust van het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland, schoon te vegen.

Voor de moderne lezers namen hertalers Vibeke Roeper en Diederick Wildeman de obstakels van de zeventiende-eeuwse taal met oude woorden en ellenlange zinnen weg. Voor wie nog geen zin heeft in lezen, is er nog de gedetailleerde tekening die Isaac Gilsemans van het beruchtste incident van de reis maakte. „Een soort stripverhaaltje over de aanslag”, noemt Roeper het, compleet met cijfertjes en een legenda die het precieze tijdsverloop van de aanval aanduiden.

De tekeningen die het scheepsjournaal verluchtigen, maken de uitgave bijzonder. Op elke ontdekkingsreis was een cartograaf aan boord, maar tekenaar Isaac Gilsemans leefde zich meer dan zijn collega’s uit in gedetailleerde tekeningen van de kusten die ze aandeden en de mensen die ze er aantroffen.

Foto’s en brieven
De tentoonstelling ”Inpakken en Wegwezen” geeft bezoekers vanaf donderdag met behulp van foto’s, brieven, affiches en filmbeelden een indruk van de beweegredenen en omstandigheden van de emigranten in vroeger dagen. De tentoonstelling heeft een bijzondere primeur, een elektronische databank met de emigratiekaarten van ongeveer 50.000 Nederlanders.

Op deze kaarten staan naam, datum van vertrek, schip en familiegegevens. Familieleden kunnen zo gegevens achterhalen van verwanten die naar Australië vertrokken. Niet alle gegevens zijn in te zien. „Op veel kaarten staan aantekeningen die nogal privacygevoelig kunnen zijn”, aldus R. van Velden van het Nationaal Archief. „Een zin als „is te lui om te werken”, is alleen toegankelijk als de persoon waarover het geschreven is, is overleden, of als die persoon zelf toestemming heeft gegeven voor openbaarmaking.”

Australië herbergt een van de grootste gemeenschappen van Nederlanders in het buitenland. Vier eeuwen geleden zetten de eerste Nederlanders down-under voet aan wal, anno 2006 telt Australië ongeveer 200.000 inwoners met Nederlandse wortels. Verreweg de meeste Nederlanders emigreerden in de periode na de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1947 en 1971 trokken er ruim 160.000 naar Australië.