Aanpassen of niet aanpassen. Dat is de grote vraag in ”De grote wereld”. Je maakt er kennis met Lemmy en Rosa, twee dwergen in rondreizende bordkartonnen lilliputstadjes. Gedwongen of uit vrije wil dienen de lilliputters als vermaak in een soort levende Efteling waar het publiek zich aan kan vergapen. Het lijkt verzonnen, maar ze bestonden echt. Net als in zijn eerdere boeken baseert Japin zich op historische gegevens - vergeten gegevens.Als de lilliputterstad aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s met de grond gelijk wordt gemaakt, is er voor de inwoners geen andere keus dan een veilig heenkomen zoeken. Weg uit het dwergenstadje moeten Lemmy en Rosa ook hun verhouding tot de ’normale’ wereld opnieuw bepalen. Hoe doe je dat? Rosa wil naar Groot-Brittannië vluchten en zich bij een Brits toneelgezelschap aansluiten. Maar het staat Lemmy steeds meer tegen als vermaak te dienen. Wiens keuze uiteindelijk de beste is? Japins verhaal heeft een open einde - of toch niet?

Het advies van Lemmy’s oma lijkt aantrekkelijk: „Als je mouwen te kort zijn, hak je dan je handen af zodat je jasje beter zit? (…) Snij het leven op maat, jongen! Is de wereld je te groot, vermaak hem!” Maar of dat een toepasbare strategie is? Het lijkt alsof Lemmy niet met zichzelf maar puur en alleen met de boze buitenwereld te vechten heeft - met collectieven zoals de nazidictatuur, de ’normale’ mensheid of de wetten van de markt. Japin wil tegelijk zeggen: de normale mensen maken zich vrolijk over minderheden en lieden die anders zijn, om hun eigen tekortkomingen te verlichten. Maar als puntje bij paaltje komt, zijn zíj de kleinzieligen.

Dat Japins boekje geen christelijk boodschap heeft, is duidelijk. Ook dat orthodoxe christenen een passage als die met Mazeppa uit de nachtclub ongepast vinden. Tegelijk is waar dat het verhaaltje van Jan Wolkers vorig jaar weinig meer te bieden had dan vunzigheid en dat het daarom zelfs vreemd is Japins boekje met dat van Wolkers te vergelijken - ”De grote wereld” is van beduidend hoogstaander gehalte. Japin haalt niet alleen een onbekende geschiedenis en een vreemde wereld naar voren, hij zet tot nadenken over de verhoudingen in deze wereld en over wat de betekenis en de eigenwaarde van een mens is.

Reageren
Elke maand bespreken drie jongeren in de bijlage Boeken van het Reformatorisch Dagblad een boek dat op de een of andere manier in het nieuws is.

Volgende keer staat deze pagina in het teken van ”De grote wereld” van Arthur Japin - zie voor een voorzetje voor de discussie de bespreking hiernaast. Schroom niet om je mening te geven (via www.refdag.nl/tussenderegels of tussenderegels@refdag.nl) en vermeld daarbij ook je achternaam. Een keuze uit de binnengekomen reacties plaatsen we in de krant van 19 april onder het kopje ”digi-lezers”.