Algemeen directeur Jan Bikker van UnieKaas geeft het eerlijk toe. „We hebben liggen slapen. Daardoor hebben we het predicaat Goudse kaas niet kunnen vastleggen.” Per 1 januari zijn de Europese regels voor dit kaasmerk versoepeld. „We verwachten dat er steeds meer Goudse kazen van lagere kwaliteit op de markt komen.”Wie denkt dat tot dit jaar alle Goudse kaas uit de omgeving van Gouda kwam, heeft het mis. Al jaren mogen Amerikanen, Duitsers en Chinezen Goudse kaas maken. Het product moest echter wel voldoen aan een aantal voorwaarden: het juiste vetpercentage, een ruime rijpingstermijn en een maximaal vochtgehalte.

Nu Brussel de Landbouwkwaliteitsregeling uit 1998 heeft vervangen door nieuwe voorschriften, vervallen deze eisen grotendeels. „Als er voorheen bijvoorbeeld 10 liter melk in een kilo kaas zat dan kan dat nu 8 of 9 liter zijn”, legt Bikker uit. „Er is dus een groot risico op kwaliteitsvermindering en smaakvervlakking. De consument kan dat echter aan de buitenkant niet altijd zien.”

Van alle kaas die uit Nederlandse fabrieken komt, is 80 procent Goudse. UnieKaas heeft een marktaandeel van ongeveer 21 procent in Nederland.

Het klinkt een beetje wrang, maar de kaasbranche had de inflatie van Goudse kaas kunnen voorkomen. Zo mag alleen fetakaas uit Griekenland die naam ook daadwerkelijk dragen. Dat besloot het Europees Hof van Justitie in Luxemburg eind vorig jaar in een zaak die was aangespannen door de Deense regering om de makers van Deense fetakaas te beschermen. „Wij waren te laat. Er loopt op dit moment wel een aanvraag, maar daar verwacht ik pas over twee of drie jaar duidelijkheid over.”

De kaasbranche heeft te weinig vet op de botten om dat besluit af te wachten. De omzet van binnenlandse kaas nam vorig jaar ongeveer met 4 procent af, terwijl de consumptie met 1 procent terugviel. Per saldo daalde de gemiddelde prijs met 3,6 procent. „Door de supermarktoorlog domineert de prijs, waardoor het aanbod verschraalt.”

Door de nadruk op efficiency zijn de kaasboetiekjes uit vrijwel alle supers verdwenen. „De lichte afzetstijging van voorverpakte kazen kan de grote daling bij de categorie versgesneden echter niet compenseren. Het traditionele ontbijt verdwijnt in veel huishoudens. Eet iedereen een boterham met kaas minder, dan scheelt dat giga in de totale consumptie.”

Bikker wil niet alleen supermarkten de schuld geven. „We moeten ook zelf het boetekleed aantrekken. Het kaasassortiment is één grote gele massa geworden. We zijn onvoldoende creatief geweest.”

Noodgedwongen gooit UnieKaas nu het roer om. Vorig jaar daalde de omzet van de kaasproducent met maar liefst 40 miljoen euro tot 150 miljoen euro. „We zijn gestopt met het produceren van bepaalde merkloze kaas”, zei Bikker. „Hierdoor zijn we in de situatie gekomen dat we vorig jaar weer wat hebben verdiend.”

Het bedrijf introduceert kaas met een nieuw uiterlijk. Flinters, salades en geraspte kaas zullen binnenkort in de schappen verschijnen. Verder komt UnieKaas met kleine blokjes die niet smelten tijdens het bakken of frituren. „Consumenten kiezen voor gemak. Dat willen we met onze nieuwe producten bieden.”

En de Goudse kaas van het bedrijf? Die gaat vanaf nu door het leven als UnieKaas Echte Hollandse Goudse. Een hele mond vol, maar noodzakelijk om onderscheid te maken met alle andere varianten. Ook de slogan van het bedrijf verandert. Het bekende ”Uniek van UnieKaas” moet plaatsmaken voor ”UnieKaas, een meesterlijk stuk kaas”.

Deze reclamecampagnes kosten veel geld. Een exact bedrag wil Bikker niet noemen: „Een getal met zes nullen.” Op een omzet van 150 miljoen euro is een miljoenenbedrag hoe dan ook een forse investering. „We moeten wel, anders overleven we niet.”