Dat stelt virologe Marion Koopmans van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Haar instituut is door het ministerie van Volksgezondheid aangewezen als coördinerend centrum rondom eventuele uitbraken van infectieziekten.Koopmans -onlangs benoemd tot hoogleraar aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit- is ervan overtuigd dat het vogelgriepvirus binnen afzienbare tijd binnen de Nederlandse grenzen opduikt. „Het zou pas een verrassing zijn wanneer dat niet het geval is.”

Toch wil de RIVM-virologe waken voor paniekreacties. In haar ogen is het virus in zijn huidige vorm vooral een probleem voor vogels. Het totaalaantal mensen dat tot nog toe aan de gevaarlijke vogelgriepvariant H5N1 is overleden, valt mee, zeker gezien de mate waarin het virus zich al over de wereld heeft verspreid. In de woorden van Koopmans: „Voor mensen is de vogelgriep niet gevaarlijk, behalve als je erdoor geïnfecteerd raakt. De kans op besmetting is weliswaar klein, maar de overlijdenskans bij een infectie is met 50 procent weer enorm.”

Koopmans benadrukt dat er pas risico is voor een pandemie (een wereldwijde uitbraak van het virus) wanneer het huidige vogelgriepvirus muteert naar een variant die van mens op mens overdraagbaar is, wat het geval was bij de Aziatische griep in 1957. In Nederland overleden hieraan 2 op iedere 10.000 personen. „Op dit moment is er nog geen sprake van dergelijke mutatie. Er zijn wel gevallen bekend waarbij meerdere slachtoffers vielen binnen één gezin, maar dat was hoogstwaarschijnlijk te wijten aan individueel contact van alle gezinsleden met geïnfecteerde dieren.”

De kans dat het huidige vogelgriepvirus zich inderdaad ontwikkelt tot een pandemisch virus noemt Koopmans „klein, maar niet te voorspellen.” „Het virus behoort tot het type Influenza A dat als belangrijk kenmerk heeft sneller te muteren naarmate het zich verder verspreidt. Eigenlijk levert haast elke vermeerdering een mutatie op.”

Ook de ontwikkeling van een vaccin is volgens Koopmans pas mogelijk wanneer het vogelgriepvirus is veranderd in een menselijk overdraagbare variant. „Het vaccin moet overeenkomen met de exacte eigenschappen van het virus.”

Wanneer deze karakteristieken bekend zijn, duurt het vervolgens nog een halfjaar voordat farmaceuten de vaccins daadwerkelijk op de markt kunnen brengen. „Tot dat moment kan verspreiding mogelijk worden tegengegaan door het toedienen van antivirale middelen (zoals Tamiflu, MtB) of gedragsmatige interventies zoals het sluiten van scholen.”

Om zowel de ontwikkeling van een vaccin tegen een eventueel gemuteerd virus als het tegengaan van verdere verspreiding ervan zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, is het volgens Koopmans noodzakelijk om gevallen van vogelgriep waar ook ter wereld strikt te monitoren.

„Telkens weer moet zo snel mogelijk de exacte samenstelling van het virus worden bepaald en bekendgemaakt. Op dit moment gebeurt dat nog niet. Zo is het duidelijk dat de veranderde samenstelling van het vogelgriepvirus in China tussen 1996 en 2002 duidt op een vele malen grotere verspreiding dan de autoriteiten van dat land hebben gemeld. Dat moet veranderen.”