„Benoeming rechters strafhof dreigt koehandel te worden”
De benoeming van de achttien rechters voor het maandag opgerichte Internationaal Strafhof dreigt uit te lopen op een diplomatieke koehandel. De selectieprocedure die de VN overwegen, kan de geloofwaardigheid en de morele autoriteit van het hof aantasten, vindt William Pace van de Coalitie voor een Internationaal Strafhof.
De coalitie is een koepel van meer dan 1000 non-gouvernementele organisaties die zich de afgelopen jaren hebben ingezet voor de oprichting van een internationale rechtbank die de daders van oorlogsmisdaden of genocide kan berechten.
Volgens Pace is de selectieprocedure van rechters voor andere internationale rechtbanken in het verleden vaak „tamelijk schandalig” verlopen. Meestal werden de knopen achter gesloten deuren doorgehakt, door staatshoofden of ministers van Justitie. De rechters van andere internationale rechtbanken als het Internationale Gerechtshof, het Joegoslavië- en het Rwanda-tribunaal zijn meestal ook op die manier benoemd. Volgens Pace hebben de VN-lidstaten in het verleden vaak stemmen voor kandidaten van andere landen geruild voor de steun van die landen voor hun mannetjes voor andere VN-functies. In sommige gevallen zijn zo rechters benoemd van wie de competentie nu in twijfel wordt getrokken.
De VN kunnen er nog voor zorgen dat het met het Internationaal Strafhof niet zover komt. Een voorbereidende commissie, waarin alle 189 lidstaten van de VN vertegenwoordigd zijn, is maandag aan een vergadering van twee weken begonnen die een procedure voor de nominatie en de verkiezing van de rechters voor het strafhof moet opleveren. In september komen de landen die zijn toegetreden tot het verdrag over de oprichting van het Internationaal Strafhof voor het eerst samen om de verkiezingsprocedure en alle nominaties te bekrachtigen. Tijdens een tweede vergadering in januari volgend jaar moeten de achttien rechters en de openbare aanklager van het hof worden gekozen. Volgens de statuten zal die beslissing worden voorbereid door een adviescomité dat alle kandidaten moet doorlichten met vragenlijsten en interviews. Maar Zwitserland heeft inmiddels voorgesteld alle cv’s van kandidaten ook op de VN-website te publiceren, om voor een maximale transparantie te zorgen.
De statuten van het Internationaal Strafhof werden in 1998 in Rome goedgekeurd. Het verdrag is intussen ondertekend door 139 landen, waarvan er 75 de tekst ook al hebben geratificeerd. De belangrijkste landen die in dat lijstje ontbreken zijn de VS, India en China.
De Coalitie voor een Internationaal Strafhof vindt dat er bij de benoeming van rechters ook een evenwicht moet worden gevonden tussen mannen en vrouwen -een aspect dat bij de verkiezing van de rechters voor de tribunalen voor Joegoslavië en Rwanda niet veel aandacht heeft gekregen- en tussen vertegenwoordigers van de grote regio’s in de wereld en van de verschillende rechtssystemen wereldwijd. Dat maakt de zoektocht naar kandidaten met een vlekkeloze reputatie en voldoende expertise op het vlak van strafrecht of relevante domeinen binnen het internationaal recht nog complexer.