Direct nadat het dak was ingestort, kwam een ongecoördineerde hulpactie op gang. Jonge mannen gingen met blote handen en hakbijlen de puinhopen te lijf. De kerk was op een laaggelegen plaats gebouwd. Het terrein was gedeeltelijk overstroomd met regenwater. Getuigen zagen dat doden en gewonden op pick-ups werden gelegd en zo naar ziekenhuizen werden afgevoerd.„Ik was de kerk nog maar net gepasseerd toen ik opeens een geweldig lawaai hoorde”, vertelde Brian Ssempijja een lokale krant. „Toen was er doodse stilte. Allerlei mensen renden naar de kerk toe. Toen zag ik dat die was ingestort. Eerst leek het alsof er niemand in het gebouw was. We zagen alleen maar stenen en puin. Toen renden kinderen naar buiten en realiseerden de omstanders zich dat de kerk vol had gezeten.”

Volgens brandweercommandant Mugisa was de kerk slecht gebouwd. „Het gebouw had een zwakke constructie en was met inferieure materialen in elkaar gezet. Het verbaast me dat het stadsbestuur niet beter toezicht houdt op dit soort bouwsels. In 1997 en in 2000 zijn twee andere kerken onder soortgelijke omstandigheden ingestort.”

In de kerk werd deze week een drukbezochte conferentie gehouden. Het is nog onbekend hoeveel mensen er in het gebouw aanwezig waren. Schattingen lopen uiteen van 100 tot 700. Wel is duidelijk dat er ook mensen in de kerk waren om er te schuilen voor de zware regenbui. Na zonsondergang moesten reddingswerkers stoppen, omdat het te donker was. In de sloppenwijk Kalerwe is namelijk nauwelijks stroom. In eerste instantie werden de reddingswerkers bijgelicht doordat omwonenden de witte, plastic kerkstoelen in brand zetten. Nadat die waren opgebrand, vertrokken de reddingswerkers.

Toen kwamen volgens de lokale krant Monitor gauwdieven naar het gebouw. Zij doorzochten de overblijfsels op alles wat bruikbaar was. De verslaggever hoorde iemand zeggen: „Deze kerkgangers zijn arm. Ze hebben zelfs geen mobiele telefoon.” Een ander zou heel brutaal tegen een aanwezige politieagent hebben gezegd: „Wil je hier even bijschijnen met je zaklamp? Ik zie niks.”

De ingestorte Stad des Heeren Kerk was een typische lokale kerk. In de volksmond worden deze kerken de Wedergeborenkerken genoemd, een bijnaam die is ontstaan doordat kerkleiders en kerkleden benadrukken dat zij echt wedergeboren zijn en dat zij daarom veel uit de Bijbel lezen en vaak naar urenlange, luidruchtige kerkdiensten gaan.

De Nederlander Richard van de Ruit werkt bij het Veritas College Uganda. Hij traint juist deze voorgangers om goede kerkleiders te worden. „De Wedergeborenkerken zijn een reactie op de traditionele kerken. In de katholieke en de anglicaanse kerken zouden veel naamchristenen zitten. De Wedergeborenkerken zijn gegroeid uit een sterk verlangen naar spirituele echtheid, naar geestelijke ervaring. Kerkleden willen echte christenen zijn.”

De Wedergeborenkerken zijn een samengeraapt, slecht georganiseerd geheel van lokale initiatieven. Vaak begint iemand of een Bijbelstudiegroep een kerk die meestal ontstaat rond een charismatische persoon. Vervolgens maakt de groep een sterke en snelle groei door. Er ontstaat behoefte aan een groter gebouw voor de veelvuldige diensten en bijeenkomsten. De boodschap in de kerk moet volgens de kerkleden wel de juiste boodschap zijn, „anders zou God niet zo’n snelle groei geven. Daarom geven de vaak straatarme kerkleden grif een gedeelte van hun magere salaris.”

Zo komt er genoeg geld om op een onverwachte plaats een gebouw neer te zetten. Deze kerkgebouwen zijn soms illegaal of niet volgens algemeen geldende voorschriften gebouwd. Vaak wordt oogluikend toegestaan dat het gebouw niet aan alle voorschriften voldoet en dat de kerkleden wel erg veel lawaai produceren. Dit alles juist vanwege algemeen ontzag in Uganda voor God en godsdiensten.

Er is een grote vrijheid van godsdienst. Moslims, hindoes, boeddhisten, christenen, inclusief allerlei wildgroei in de vorm van sekten en groepen, krijgen zo veel mogelijk vrijheid van overheid en inwoners. Het is gemakkelijk om neerbuigend te doen over de zogenoemde Wedergeborenkerken. Daar ligt vaak sterke nadruk op genezing en op de belofte of wens van en gouden toekomst, als je maar voldoende gelooft. Voorgangers hebben zelden een theologische opleiding.

Toch raken deze kerken en deze manier van het uiten van het geloof in God bij veel Afrikanen blijkbaar een snaar die traditionele kerken niet weten te beroeren. De kerken groeien als kool. „Het is vaak lastig dat deze kerken zo afhankelijk zijn van een charismatische leider, maar het is niet allemaal negatief”, zegt Van de Ruit. „Deze kerken laten zien dat er in Uganda een grote honger is naar echtheid in het geloof. Bovendien laat volgens mij het instorten van de kerk zien dat er ook een grote behoefte is aan training van deze mensen om kerken te leiden op een verantwoorde, Bijbelse manier.”