De 3000 gedelegeerden tijdens de jaarlijkse zitting van het Chinese Volkscongres in de Grote Hal van het Volk in Peking waren er de afgelopen dagen getuige van hoe premier Wen Jiabao en president Hu Jintao het imago van de centrale regering proberen op te poetsen door hun ”Programma voor een harmonieuze samenleving” extra stimulans te geven. Behalve het handhaven van de economische groei (vorig jaar 9,9 procent, 8 procent voor dit jaar) moeten sociale gerechtigheid en zorg voor het milieu meer aandacht krijgen, vinden de twee. Bovendien kondigden ze aan rigoureus te willen gaan werken aan verbetering van de omstandigheden op het platteland.In Peking bestaat al langer grote zorg over de toenemende onrust op het plattland. China telde vorig jaar maar liefst 87.000 incidenten, bestaande uit betogingen en gewelddadige confrontaties. Dat is iedere dag bijna 238 uitingen van sociale onrust. In 2004 waren dat er ruim 70.000. De meeste van deze conflicten lijken op die in Shenyou, een dorp in de provincie Hebei. Vorig jaar zomer werden de dorpelingen er met stokken en messen gemolesteerd door lokaal ingehuurde criminelen, omdat ze het hadden gewaagd te protesteren tegen een elektriciteitsbedrijf dat op eigen houtje hun land zich had toegeëigend. Zes boeren werden bij de aanval gedood, 48 raakten gewond.

Tal van stedelijke en lokale overheden verkopen de akkers van boeren aan projectontwikkelaars en bouwbedrijven, in de meeste gevallen achter de rug van die boeren om. In sommige regio’s bestaan er zogenaamde eliteallianties: samenzweringen van stedelijke bestuurders, bedrijven en dorpsleiders die met behulp van ”de zwarte macht” -ingehuurde criminelen- boeren hun land afhandig maken. De boeren komen op hun beurt daartegen steeds vaker in het geweer en organiseren zich ook steeds beter. Behalve rechtszaken die door hen worden aangespannen, laten ze veelvuldig van zich horen in protestdemonstraties.

Toch is er meer aan de hand dan corruptie en gulzigheid onder lokale heersers. Sinds de hervormingen van premier Zhu Rongji in 1993, int de centrale regering in Peking namelijk de meeste belasting, en krijgen lokale overheden daarvan slechts een fractie terug. Steeds minder geld stroomt er vanuit het centrum naar de regio’s, terwijl de lasten op de schouders van die lokale overheden alleen maar zwaarder zijn geworden. Zo raakten de afgelopen tien jaar zeker 30 miljoen arbeiders hun baan kwijt als gevolg van de sluiting van onrendabele fabrieken.

Nieuwe heffingen
Om toch aan het nodige geld te komen, begonnen de lokale en regionale bestuurders de boeren zwaarder te belasten en legden hun een reeks nieuwe heffingen op. Voor de boeren een extra reden om zich te organiseren om zo sterker te staan bij hun weigering die heffingen te betalen.

Met het nu gelanceerde programma ten behoeve van het platteland hoopt premier Wen Jiabao de crisissfeer op het platteland ietwat te bedwingen. Voor de armste westelijke provincies komt er negen jaar gratis onderwijs voor kinderen. In de loop van dit jaar moet dat er ook voor het hele land komen. Graansubsidies voor de boeren worden opgekrikt, en voor de verbetering van het netwerk van plattelandsziekenhuizen wordt de komende vijf jaar 20 miljard yuan opzijgelegd, en een van de oudste boerenbelastingen -volgens de premier bestaat die al 2600 jaar- wordt afgeschaft.

Daarmee hopen de centrale autoriteiten ook iets anders aan te pakken: de grote kloof tussen stad en platteland. Om daarvan een indruk te geven: de inkomensverhouding tussen die twee komt neer op 6:1. De levensverwachting van de stedeling ligt rond de 80 en dat is tien tot vijftien jaar hoger dan die van een boer in Tibet of in een andere verafgelegen provincie. Verder wil Peking van het platteland ook een groeifactor voor de economie maken. Door meer geld te pompen in de 800 miljoen Chinese plattelanders willen de machthebbers de binnenlandse vraag aanzwengelen en zo minder afhankelijk worden van export als motor achter de groei.

Prioriteiten
Afschaffing van een boerenbelasting, wat de boeren 15 miljard dollar per jaar bespaart.

Koopkracht op het platteland vergroten met 14,2 procent.

Negen jaar gratis onderwijs voor alle kinderen op het platteland.

Zeven keer zo veel geld voor ziektekostenverzekering voor plattelanders tot 584 miljoen dollar.

Meer geld voor waterbeheersing, waterzuivering, wegen en infrastructuur.

Steun aan werklozen neemt toe met 14,5 procent tot 23 miljard voor dit jaar.