Nederland staat aan de vooravond van een golf van vernieuwingen. De intelligente lichtmast verovert het land. „Over vijftien jaar kan niemand zich meer voorstellen dat we anderhalve eeuw lang 4 miljoen lantaarnpalen hebben geplaatst alléén om licht te geven”, voorspelt prof. Nico Baken van de TU Delft. „Daar mag je me op afrekenen.”De hoogleraar telecommunicatie, tevens werkzaam bij KPN, doet zijn voorspelling bij de introductie van de eerste interactieve lichtmast. Zoetermeer had vrijdag de primeur: een lantaarnpaal met breedbandinternetverbinding, webcam, touchscreen, wifiantenne én… straatverlichting. Op proef. Later dit jaar volgen nog negen stuks.

De gemeente Zoetermeer, KPN, Lucent Technologies en Tyco Electronics slaan de handen ineen bij het project. Prof. Baken is al vijftien jaar de motor achter de lantaarnpaal-nieuwe stijl. „Mijn zoontje stapte pas met zijn laptop in de auto. Verbaasd merkte hij dat daar geen verbinding mogelijk is.” Binnenkort is die tijd voorbij. „Overal langs de snelweg ligt glasvezel. Als we lantaarnpalen uitrusten met een antennetje kunnen we onderweg internetten.”

Uitvoering is een kwestie van tijd. „Alleen een antenne ontbreekt nog. Verder is alles aanwezig: palen, elektriciteit en glasvezel.” Door een reeks lichtmasten te voorzien van digitale snufjes hoeft het benodigde vermogen per paal minder te zijn dan die van een gloeilamp. In de plannen geeft een aangesloten ”moederpaal” de signalen via radiotechniek door aan ”dochterpalen”.

De vernieuwingen hebben volgens de Delftse hoogleraar grote voordelen. De enkelbandproblematiek bij criminelen behoort binnenkort bijvoorbeeld tot het verleden. Justitie kan tbs’ers aan banden leggen door digitaal aan te geven in welke delen van het land of een stad ze zich mogen bewegen.

„We kunnen hiermee corridors creëren. Gedraagt een crimineel zich goed, dan krijgt hij wat meer bewegingsvrijheid. Dreigt hij ergens in de fout te gaan, dan trekken we de touwtjes wat strakker aan. Ik ben er zeker van dat het zo zal gaan. Honderd procent. Minister Donner zal er heel blij mee zijn.”

Winst is er volgens de hoogleraar ook te boeken bij de vergrijzing in Nederland. „Wij kunnen de grijze golf straks niet in onze bestaande ziekenhuizen en verpleeghuizen verzorgen. Daarvoor is opvang thuis nodig. Via de slimme lantaarnpalen kan een arts straks desgewenst continu een patiënt volgen. Ook onderweg, van huis naar ziekenhuis. En als het moet ook in de bus zijn suikerpeil in de gaten houden.”

De besparingen kunnen enorm zijn. Burgemeester Deetman van Den Haag heeft uitgerekend dat extramurale verzorging van de 3000 ouderen in de regio Haaglanden in drie jaar tijd zo’n 280 miljoen euro kost. Toch gaat het roer -nog- niet om. „Overheid, bedrijfsleven en het onderwijs moeten elkaar zien te vinden.” Baken pleit daarom voor de invoering van een ministerie voor innovatie. „Iemand moet het voortouw nemen.”

De multimedialichtmast is uitgerust met een webcam. Daarmee kunnen internetters aan de andere kant van de wereld een blik werpen op het Stadhuisplein in Zoetermeer. De hoogleraar voorziet geen problemen met de privacywetgeving. „De camera is niet het probleem, het gaat om de software achter de webcam.”

Bang voor Big Brotherachtige toestanden is Baken niet. „We hebben in Nederland een democratie. We moeten met z’n allen bepalen aan welke regels wij de software willen laten voldoen.” De TU’er wijst erop dat beelden nooit zomaar aan derden mogen worden verstrekt.

Op dit moment is het met slimme software bijvoorbeeld mogelijk camera’s pas te activeren op het moment dat zich verdachte situaties voordoen. „Als iemand een koffer achterlaat en niet binnen dertig seconden terugkeert, gaat de camera lopen. Of als iemand zich verdacht gedraagt, door bijvoorbeeld drie rondjes om een bepaalde auto te lopen, dan begint de camera beelden op te nemen. Dat is nu al mogelijk.”

De techniek uit de vrijdag gepresenteerde lichtmast kan eenvoudig worden ingebouwd in ander straatmeubilair: bushokjes, bankjes, prullenbakken. Prof. Baken heeft voor alle attributen patent aangevraagd. Het aantal gebruiksmogelijkheden is legio. „Als maatschappij zullen we moeten kiezen welk probleem we als eerste oppakken.”