Een op de drie Italianen zou zijn vaderland verlaten op zoek naar werk. Van de jongeren heeft wel 50 procent oren naar een verblijf in het buitenland. Dat blijkt uit een onderzoek van Eurispes, een bureau voor sociale vraagstukken. Met name in Zuid-Italië, waar de werkloosheid rond de 20 procent ligt, is de bereidwilligheid groot om te vertrekken. Behalve dat mensen een verbetering zoeken van hun arbeidssituatie, menen ze onder andere ook dat hun kinderen in het buitenland meer kansen hebben.De emigratie is in werkelijkheid al een paar jaar aan de gang, vooral vanuit Zuid-Italië. Volgens CNR, een instelling die migratie onderzoekt, neemt ze de laatste jaren sterk toe. Voor het jaar 2000 vertrokken jaarlijks zo’n 60.000 Italianen uit hun land, en kwam ongeveer een gelijk aantal terug. Tegenwoordig kiezen 100.000 mensen voor het buitenland, terwijl het cijfer voor remigratie onveranderd is.

Volgens Enrico Pugliese, de opsteller van het CNR-rapport, is de prototype Italiaanse emigrant niet meer alleen de arbeider, maar ook de technisch geschoolde specialist, de pizzabakker en de jonge danseres. Een vrij diverse groep dus, en niet meer alleen laaggeschoold. De Italiaanse emigratie wordt nog steeds sterk getekend door de kloof tussen het rijke noorden en het minder welvarende zuiden. Ofwel, het zijn vooral mensen uit Zuid-Italië die vertrekken. Pugliese benadrukt dat emigratie niet meer iets uit het verleden is, hetgeen vaak wordt gedacht.

Italiaanse emigratie heeft in de twintigste eeuw grote vormen aangenomen. Tussen 1876 en 1988 verlieten 27 miljoen Italianen hun land. De helft bleef definitief in het buitenland. De meesten gingen om economische redenen weg, naar onder andere België en Duitsland om te werken in de mijnbouw. Tegenwoordig staan officieel 4 miljoen Italianen in het buitenland geregistreerd.

De meesten -800.000 mensen- wonen in Duitsland, iets meer als er Italianen in Argentinië zijn. Voor de rest hebben Italianen hun nieuwe vaderland gevonden in Frankrijk, Brazilië en België, maar er zijn ook grote gemeenschappen in de Verenigde Staten, Australië en Venezuela.

In Nederland zijn relatief weinig Italiaanse immigranten. Uit een Nederlands onderzoek blijkt dat vooral alleenstaande ijsmakers in de jaren ’50 en ’60 naar ons land kwamen. Degenen die bleven trouwden in de meeste gevallen met een Nederlands meisje.

De omvang van de Italiaanse emigratie is nog indrukwekkender als alle afstammelingen van de emigranten van de laatste 125 jaar worden meegerekend. Van hen worden er 60 miljoen geteld. Dat zijn meer mensen als Italië tegenwoordig inwoners heeft. Velen houden tot in de vierde generatie een bijzondere band met de Italiaanse cultuur. Ook de Italiaanse overheid cultiveert graag het contact met (de nakomelingen van) haar vroegere rijksgenoten. Er is een apart departement (het ministerie van Italianen in het Buitenland) voor, en in het parlement zijn zes zetels voor de buitenlandse Italianen gereserveerd.

Ondanks de bereidheid naar het buitenland te vertrekken, blijkt uit een ander onderzoek dat drie vierde van de Italianen tevreden is met het wonen in Italië, en 67 procent beschouwt zich zelfs als een gelukkig mens omdat hij er woont.