Banken dienen onmiddellijk te stoppen met het weigeren van hypotheken aan mensen uit achterstandswijken en buitenlandse namen. Los van het discriminatoire effect is deze werkwijze funest voor de vitaliteit van de grote steden. Een definitieve afschrijving van complete stadsdelen en gettovorming dreigt anders. Daarom is het terecht dat minister Zalm van Financiën banken en hypotheekverstrekkers oproept dit voor juli op te nemen in een convenant en dreigt dat er anders wettelijke maatregelen komen.Ruim twee jaar geleden kwamen bij onze fractie geluiden binnen dat banken louter op basis van postcode dan wel (buitenlandse) achternaam, hypotheken aan aspirant-huizenkopers zouden weigeren. Dus zonder te kijken naar de individuele, financiële situatie van de aanvrager en het perspectief van het te belenen perceel. We konden dit eerlijk gezegd eerst nauwelijks geloven.

Toch bleek al snel uit gesprekken die wij hadden met makelaars en potentiële kopers van huizen in kwetsbare wijken als Transvaal en de Schilderswijk, dat er wel degelijk aanwijzingen waren dat dit regelmatig gebeurde.

Een heel enkele keer stond een afwijzing op basis van postcode zwart op wit in een brief, een enkele bank gaf het toe, maar in de meeste gevallen werd stilzwijgend en zonder opgaaf van redenen de handrem aangetrokken en een hypotheek geweigerd.

Onderzoek
We deden toen twee dingen. In de eerste plaats richtten we ons middels schriftelijke vragen tot het gemeentebestuur. In antwoord hierop liet de toenmalige wethouder Volkshuisvesting een onderzoek doen. Vijftig makelaars en hypotheekbemiddelaars werden aangeschreven.

Hiervan reageerden er 21 op het verzoek om informatie. Tien van deze 21 intermediairs gaven aan dat zij inderdaad geconfronteerd waren geweest met hypotheekdiscriminatie. Er bestond toen overigens nog geen woord voor. Er was weinig over bekend; in de VS heette dit verschijnsel ”redlining”. Dit omdat complete stadsplattegronden waren gevonden waar bepaalde wijken met een dikke stift waren doorgehaald (en afgeschreven).

In de tweede plaats ondernamen we actie richting onze partijgenoot, minister Zalm van Financiën. Ondertussen kwam ook de Vereniging Eigen Huis in het geweer. Zalm ging snel praten met de Vereniging van Banken en middels een herenoverleg kwam men overeen dat de banken een convenant zouden opstellen waarin voor eens en voor altijd werd aangegeven geen hypotheekdiscriminatie meer te dulden.

Nu, twee jaar later, blijkt dat de banken hun eerdere belofte nog steeds niet gestand hebben gedaan. Bovendien is volgens een onderzoek van de Commissie Gelijke Behandeling van een verbeterde handelswijze niets gebleken. Tijdens een besloten overleg met plaatselijke makelaars, vorige week georganiseerd door de VVD-gemeenteraadsfractie Den Haag, kwam wederom ellende boven tafel. Daarom is minister Zalm dus boos. En terecht, in onze optiek.

Klandizie
Want waarom maken wij ons nu zo druk? Omdat met hypotheekdiscriminatie mensen in hun elementaire rechten worden aangetast. Men wordt niet als individu benaderd en beoordeeld op zijn of haar individuele, financiële positie, maar behandeld als onderdeel van een problematische groep, met hetzij een vreemde achternaam, hetzij afkomstig uit een aandachtswijk. Dit druist in tegen alles waar wij als liberalen voor staan. En de Grondwet trouwens ook, met artikel 1 voorop.

Wij vinden het als VVD essentieel dat mensen die willen integreren en investeren, dat ook kunnen. Ze moeten daarin dan niet belemmerd worden. Het kopen van een huis hoort daarbij: investeren is integreren.

Van belang is bovendien dat behalve mensen ook wijken niet op voorhand dienen te worden afgeschreven. Mensen met een eigen huis hebben veel binding met hun buurt omdat zij er figuurlijk maar ook letterlijk in geïnvesteerd hebben. Zo vormen zij de ruggengraat van een wijk.

Voorts houden ze de koopkracht en de spirit erin. Over het algemeen beschikken mensen die een eigen huis willen kopen over voldoende koopkracht. Ze zijn dus goed voor de klandizie van buurtwinkels. Zo blijven er voorzieningen in een wijk en verschraalt deze niet.

Als deze winkels en voorzieningen er niet meer zijn, dreigt een vicieuze cirkel: minder koopkracht, minder voorzieningen, minder aantrekkingskracht van de wijk om zich in te vestigen, minder koopkracht.

Er is al een witte vlucht geweest naar randgemeenten; een tweede vlucht van succesvolle allochtonen dreigt. Als huizen kopen niet meer mogelijk is door het onverantwoorde en ondoordachte gedrag van banken, kunnen we ondanks het feit dat overheden en woningcorporaties honderden miljoenen euro’s in deze wijken investeren, gettovorming tegemoetzien.

Code
Wij zijn als liberalen in principe voor zo weinig mogelijk overheidsbemoeienis, maar de geschetste zaken nopen tot acuut overheidsingrijpen, wanneer banken hun verantwoordelijkheid niet tijdig nemen. Daarom is het terecht dat Zalm hen aanspreekt.

Bankiers, toon ruggengraat en kom snel met een andere werkwijze. Pas de gedragscode aan en stel bijvoorbeeld een onafhankelijke klachtencommissie in die jaarlijks verslag doet van haar bevindingen. En verschaf gewoon een hypotheek als de financiën en het onderpand van de aanvrager in orde zijn! Kortom, een eigen huis en altijd een bank in de buurt die financieren kon!

Anne Mulder en Merdan Yagmur zijn raadslid en Paul Lieben is beleidsmedewerker van de Haagse VVD-gemeenteraadsfractie.