Pieter de Boer wil zich laten inschrijven voor een nieuwe opleiding. Hiervoor heeft hij een uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie nodig. Een jaar geleden kostte dit hem een ritje naar het gemeentehuis. Maar tegenwoordig hoeft hij zijn luie stoel niet meer uit te komen. Met een paar muisklikken en het invullen van zijn persoonlijke inlogcode ligt het uittreksel enkele dagen later op de mat.Dit fictieve voorbeeld geeft het gemak van DigiD (spreek uit: Diegiedee) aan. Dat is ook de reden dat steeds meer Nederlanders er gebruik van maken, stelt G. J. van ’t Eind, programmamanager van DigiD (Digitale Identiteit) in Den Haag. DigiD is een initiatief van de overheid dat het mogelijk maakt personen op internet te verifiëren. „Burgers hoeven maar één keer hun persoonsgegevens in te voeren. Daarna krijgen zij een persoonlijke inlogcode, die zij voor alle overheidsinstanties kunnen gebruiken. Met de code kan zelfs de aanvraag van kinderbijslag, een uitkering of het ondertekenen van de belastingaangifte digitaal plaatsvinden.”

Een ander voordeel is dat de burger niet meer afhankelijk is van de openingstijden van gemeentehuis of instantie, zegt Van ’t Eind. „Nu kan hij 7 dagen per week, 24 uur per dag, een aanvraag indienen op het moment dat hem uitkomt. Dat bespaart hem heel wat minuten in de rij voor het gemeenteloket.”

Het klinkt rooskleurig, maar in de praktijk blijkt dat het merendeel van de gemeenten de DigiD-service nog niet aanbiedt. Van de 458 gemeenten in Nederland werken er 42 met DigiD. Van ’t Eind haast zich te zeggen dat het een kwestie van tijd is. „Gemeenten zijn niet verplicht DigiD te gebruiken, maar het gros ziet er de waarde van in. Ik schat dat er zo’n 300 gemeenten in het komende jaar online komen met de dienst.”

Bij gemeenten waar DigiD al wel ingevoerd is, loopt het dienstenpakket nogal uiteen. Zwijndrecht beperkt het gebruik van DigiD tot de aanvraag van hondenbelasting en een kapvergunning. Inwoners van Delft kunnen zelfs terecht voor het betalen van hun parkeerboete en met vragen over het ophalen van grofvuil.

Enschede is de eerste gemeente waar DigiD zijn intrede deed. Inwoners kunnen onder andere het verloop van vergunningsaanvragen bekijken. Woordvoerder M. Kleinhans is positief over de invoering. „De overheid wordt hierdoor gedwongen transparanter te zijn. Burgers nemen rechtstreeks een kijkje in ons backofficesysteem. Dat moet dan natuurlijk wel op orde zijn.”

Sinds woensdag biedt de Belastingdienst de mogelijkheid om de aangifte van de inkomstenbelasting met DigiD te ondertekenen. Tot op heden gebruikten cliënten de vijfcijferige pincode van de Belastingdienst. Woordvoerder G. van Weenum: „Voor ons verandert er niet zo veel, maar voor de burger is het makkelijker. Daar is het ons om te doen.”

Bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) kunnen werkzoekenden zich elektronisch inschrijven en een WW-uitkering aanvragen. Woordvoerder Linda Hulshof van het hoofdkantoor in Amsterdam is erg tevreden over DigiD. „Vroeger moesten cliënten weken van tevoren een formulier indienen. Dat belandde dan op een stapel en die werd van het ene naar het andere bureau versjouwd. Nu is alles binnen vijf dagen geregeld. Bovendien verlicht dit onze werkdruk. Wij besteden minder tijd aan het uitleggen van procedures. Zo houden wij meer tijd over om te bemiddelen.”

Behalve het CWI en de Belastingdienst maken ook de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) gebruik van DigiD. In de toekomst hoopt ook de Informatie Beheer Groep, die onder andere de studiefinanciering uitbetaalt en het collegegeld van studenten int, de persoonlijke inlogcode te accepteren. Van ’t Eind: „Wij hopen dat steeds meer overheidsinstanties meewerken aan dit initiatief. Dit zal de communicatie tussen overheid en burger bevorderen.”

Burgers hoeven niet bang te zijn dat het gemeenteloket helemaal verdwijnt. Woordvoerder Kleinhans van de gemeente Enschede: „De burger kan zelf kiezen welk kanaal hij het handigst vindt. Aan het digitaliseren van een geboorte- of trouwaangifte is helemaal geen behoefte. Mensen willen dan een kop koffie met een praatje. Dat houden we zo.”