Het komt vaker voor: een gemeente die van ellende niet weet hoe ze het ene gat met het andere dicht moet maken, stoot cultuurhistorisch erfgoed af. Gaat Velsen nu echt zo onbehoorlijk om met landgoed Beeckestijn?Ja, is het ondubbelzinnige antwoord van cultuurhistorica Miranda Maring, die zich inzet voor het behoud van het landgoed. „Beeckestijn is als buitenplaatsmuseum van nationaal belang, misschien wel van internationaal belang.”

Juweeltje
Van alle tientallen buitenplaatsen die ooit in de provincie Noord-Holland aanwezig waren, hebben er maar enkele de tand des tijds doorstaan. En dat niet alleen het huis, maar ook de bijbehorende tuin van zo’n buitenplaats na eeuwen nog bewaard is, is nog veel zeldzamer. Het is precies die combinatie die Beeckestijn in Velsen bijzonder maakt. De geschiedenis van het landgoed gaat terug tot de zestiende eeuw.

„Logisch dat je zuinig moet zijn op zo’n juweeltje”, vindt ook kunsthistoricus Christian Bertram. Hij publiceerde eerder dit jaar een boek over Noord-Hollandse buitenplaatsen. „En dat was in de laatste decennia ook het geval. Onder anderen vele vrijwilligers maakten mogelijk dat Beeckestijn nu met recht een buitenplaatsmuseum genoemd kan worden.”

Identiteit
Maar dat recht houdt het landgoed niet lang meer, vreest Bertram. Hij vindt dat vooral spijtig vanwege de cultuurhistorische waarde die Beeckestijn vertegenwoordigt. „In wisseltentoonstellingen wordt de wooncultuur en het buitenleven belicht, van de zeventiende eeuw tot Velsen in oorlogstijd.

Door middel van een geslaagde educatieve aanpak wordt identiteit gekweekt. Identiteit als gevoel in een continuïteit te staan en waardevolle dingen aan de volgende generatie te mogen doorgeven. Als bron van gemeenschappelijk respect van een maatschappij voor haar eigen cultuur. Als verantwoordelijkheidsgevoel voor alle aspecten van de eigen geschiedenis.”

Welnu, dat allemaal staat op de tocht als Beeckestijn verkocht wordt aan een particulier, denkt de kunsthistoricus. „Wat dreigt, is niet meteen huissloop en houtkap, maar wel culturele kaalslag. Je verliest de vorming van identiteit die het museum met zich meedraagt, je verliest de samenhang van huis en park die de kern uitmaakt van een buitenplaats. Dat zijn culturele waarden. En wat de gemeente Velsen wil, is geld.”

Afpakken
We moeten ons afvragen of we Beeckestijn als buitenplaats en museum door de gemeente Velsen willen laten afpakken, vindt Bertram. Maar Beeckestijn is toch eigendom van de gemeente?

„Maar het is toch eigenaardig dat de gemeente geld opeist voor een cultuurmonument waarin tientallen jaren ook door bijvoorbeeld de vriendenstichting van Beeckestijn is geïnvesteerd?” reageert Bertram. „Als de gemeente Velsen het onderhoud van Beeckestijn niet meer kan of wil opbrengen, moet ze dat zelf weten. Dan zou ze Beeckestijn echter voor een symbolisch bedrag moeten overdoen aan een instelling die het voortbestaan op lange termijn wél kan waarborgen.”

Zo’n instelling is er, weet hij. „Er is gesproken over een samenwerkingsverband tussen Natuurmonumenten en het Rijksmuseum, maar dat stond de gemeente niet aan.”

Zeer ernstige noodzaak
Wat de gemeente doet, is helemaal niet gek, zegt woordvoerder Klaas de Regt, die overigens niet erg scheutig is met reageren. „Dat blijkt ook in de gemeenteraadsvergaderingen. De wethouder die de verkoop regelt, komt er glansrijk doorheen.”

In gemeentelijke notities wijzen opstellers steeds naar de geldproblemen. „De financiële situatie noopt het college tot verkoop van het landgoed.”

De raad besloot in 2003 dat de gemeente wél eigenaar van Beeckestijn moest blijven, maar dat de exploitatie naar derden zou gaan. Totdat de gemeente in 2004 werd geconfronteerd met „een zeer ernstige noodzaak tot structurele bezuinigingen.”

Omdat die noodzaak niet was voorzien, blijft het college erbij dat het bij alle stappen heeft gehandeld „in het licht en in de geest” van het raadsbesluit uit 2003.

Wat cultuurhistoricus Maring het meest steekt, is dat de gemeente volgende maand hoogstwaarschijnlijk met een commerciële partner in zee gaat, en niet met een ideële stichting als Natuurmonumenten. „Een commerciële partij kan de boel gewoon overnemen en over een paar jaar alsnog failliet laten gaan.”