Nigeria is het eerste Afrikaanse land waar het H5N1-virus is vastgesteld. Toen Hans Peeters van Vogelbescherming Nederland dat vernam, dacht hij niet gelijk aan een mogelijke betrokkenheid van trekvogels bij de verspreiding, maar was hij begaan met het lot van de bevolking. „Nigeria is een belangrijke pluimveeproducent. Naar schatting jaarlijks 140 miljoen vogels. Daarnaast houden veel burgers kippen voor eigen gebruik als deel van hun basisinkomen. Ze proberen nu het besmette vlees tegen een spotprijs te verkopen. Laten we hopen dat het virus op deze manier niet van mens op mens overspringt. De ramp is dan niet te overzien.”Illegale handel is de oorzaak van de uitbraak van het virus, vermoedt Peeters. „De autoriteiten hebben de import van pluimvee sinds 2004 verboden, maar de eendagskuikens uit China, een brandhaard van vogelgriep, komen het land nog steeds binnen.”

Alex Thiermann, adviseur van de organisatie voor dierenwelzijn OIE, vindt dat niet waarschijnlijk. Het virus is van hetzelfde type dat eerder in Turkije, China en sommige Oost-Europese landen is vastgesteld. Dat maakt het volgens hem nog aannemelijker dat de ziekte via trekvogels in het land is terechtgekomen. Hij zei dat het Tsjaadmeer, een geliefde bestemming voor trekvogels, mogelijk de eerste bron van besmetting is geweest. Daarna heeft het virus zich vermoedelijk via de handel in pluimvee verder verspreid.

Peeters daarentegen acht het niet aannemelijk dat wilde vogels uit Azië de boosdoeners zijn. „Zowel de plek van de uitbraak als het tijdstip sluit dat uit. Slechts enkele vogelsoorten uit verdachte delen van Azië overwinteren in Nigeria en daarvan schijnen alleen de pijlstaart, zomertaling en slobeend het virus te kunnen overbrengen. Deze vogels arriveerden al in november en december. Als ze het virus bij zich droegen is het vreemd dat dit nooit is ontdekt. Sowieso is een ziek dier niet in staat duizenden kilometers te vliegen. Daar komt bij dat het virus op een kippenboerderij in de noordelijke deelstaat Kaduna is aangetroffen, een droog gebied waar eenden en andere watervogels niets te zoeken hebben. Die verblijven in de Niger Delta of in het Tsjaadmeer.”

Over enkele weken keren de eerste trekvogels weer terug uit Afrika. Peeters verwacht geen besmette dieren in Nederland. „In eendenkooien zijn watervogels getest op H5N1 en het virus is niet aangetroffen. Voor uitwerpselen van ganzen gold hetzelfde. Het verspreidingspatroon van het virus volgt geen trekwegen van vogels. Het is gevaarlijker om een kippenfarm te bezoeken dan een natuurgebied.”