De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties moet zich uiterlijk maandag uitspreken over de kwestie.

De Amerikaanse ambassadeur bij de VN, John Negroponte, verklaarde donderdag dat het uitspreken van een veto een serieuze optie is als de zaak „niet wordt opgelost.” De VS willen een uitdrukkelijke garantie dat vervolging is uitgesloten.

Een Amerikaans veto in de Veiligheidsraad zal voortzetting van de missie in Bosnië ernstig in gevaar brengen. Het VN-mandaat in Bosnië liep oorspronkelijk vorige week af, maar is toen tot eind juni verlengd om een oplossing te zoeken voor de Amerikaanse eisen.

De VN-missie in Bosnië bestaat uit meer dan 1500 politiemensen, drie militairen en ruim 1700 burgers.

De Veiligheidsraad boog zich vorige week vrijdag ook al over het verlengen van de VN-missie. Maar er rolde toen geen compromis uit de bus en daarom werd gekozen voor een technische tussenoplossing. In plaats van de gebruikelijke zes maanden besloot de raad toen tot een verlenging van negen dagen. Die korte periode loopt maandag af.

De VN-missie in Bosnië moet uiterlijk maandagochtend dus worden verlengd. Uitgerekend op die dag gaat het Internationaal Strafhof in Den Haag aan de slag. Het ICC moet wereldwijde bevoegdheid krijgen voor de berechting van de zwaarste misdaden: oorlogsmisdaden, misdaden tegen de mensheid en genocide (volkenmoord).

De VS zullen tegen een nieuwe voorlopige verlenging van het mandaat stemmen, waardoor de druk op de overige leden van Veiligheidsraad om akkoord te gaan met de Amerikaanse eisen groot is. Het overleg over de kwestie zal vrijdag in New York worden voortgezet.

De VS hebben eerder al gedreigd aan geen enkele VN-vredesmissie meer deel te nemen als Amerikaanse militairen niet worden vrijgesteld van vervolging door het Internationaal Strafhof.

Het eisen van strafrechtelijke immuniteit voor Amerikaanse soldaten bij vredesoperaties in Bosnië is een nieuw teken van verzet van de VS tegen het strafhof. Onder druk van de Amerikanen is er in het verdrag voor het strafhof, het Statuut van Rome, een artikel gekomen dat de mogelijkheid van vrijwaring geeft. Desondanks zijn de Amerikanen geen partij bij het verdrag.

De VS zijn bang dat Amerikaanse soldaten ooit door het ICC worden aangeklaagd en hebben daarom een ”invasiewet” in voorbereiding om Amerikanen gewapenderhand te kunnen komen bevrijden in Den Haag. Dit leidde al tot een debat in de Tweede Kamer. Nederland en de andere EU-landen, die het nieuwe hof een warm hart toedragen, nemen het ICC in bescherming.

Volgens veel waarnemers is de Amerikaanse angst dat er militairen in Den Haag zullen worden aangeklaagd voor oorlogsmisdaden ongegrond. Om te beginnen zijn de VS geen partij bij het verdrag en daarnaast worden alleen zaken aangebracht waarin de nationale justitiële autoriteiten niet kunnen of willen optreden.

Desondanks zegt Washington dat de mogelijkheid groot is dat er om politieke redenen aanklachten wegens oorlogsmisdaden tegen Amerikaanse militairen zullen worden ingediend in landen die wel partij bij het verdrag zijn. Bosnië-Herzegovina bijvoorbeeld is wel lid.