Hout verdient herwaardering
Titel: ”Architectuur in hout”
Auteur: Will Pryce
Uitgeverij: Thoth, Bussum, 2005
ISBN 90 6868 393 4
Pagina’s: 320
Prijs: € 44,90.
De moderne architectuur lijkt massaal te zijn afgestapt van het bouwmateriaal dat tot ver in de 20e eeuw de architectuur domineerde: hout. Nieuwe bouwmaterialen zoals beton, glas en staal voeren de boventoon. „Toch is een stalen skelet na 150 jaar op, in tegenstelling tot de eiken balken van de schuren in Essex die al 800 jaar staan”, aldus Will Pryce in het boek ”Architectuur in hout”. Will Pryce weigert te accepteren dat hout in de architectuur een ondergeschikte plaats inneemt. Vol afschuw citeert hij Augustus de Sterke (1670-1733), keurvorst van Saksen, die verkondigde dat hij Dresden „had aangetroffen als een kleine stad van hout en achtergelaten als een grote, schitterende stad van steen.” De Franse reiziger A. L. Castellan noemde in 1811 de Turkse yali’s (huizen aan de Bosporus) „dwaze paleizen met hun luchtige architectuur die lijken op papieren kastelen die kinderen met een knipplaat maken; ze hebben geen structurele sterkte.” Zeer onterecht, vindt Pryce, want in de loop van enkele eeuwen hadden de yali’s hun structurele sterkte meer dan bewezen, ondanks dat zij niet sterk oogden.
Tijd voor een herwaardering van houten architectuur, dacht Pryce, en daarom heeft deze architect en fotojournalist een prachtig overzicht gemaakt van historische en nieuwe houten gebouwen over de hele wereld. In het boek laat hij zien dat het bouwen met hout een andere instelling vereist. Hout staat dichter bij de natuur dan de huidige bouwmaterialen. Die verbondenheid met de natuur kwam eeuwenlang in de architectuur tot uitdrukking. Zo gebruikten Japanse timmerlieden voor de noordgevels van hun gebouwen bomen die aan de noordzijde van een berg waren gekapt. „Die bomen hebben hun hele leven al ervaring opgedaan met de eisen van de oriëntatie.”
In het boek staan houten gebouwen van bijzondere architectuur en kwaliteit, bijvoorbeeld de karakteristieke kathedralen uit Rusland. De kenmerkende uivormige kapellen pasten bij de manier van bouwen, de zogenoemde blokbouwarchitectuur. Andere voorbeelden: de Verboden Stad in China, de vakwerkhuizen in Europa, de koloniale stijl in Noord-Amerika en Australië.
Een mooi detail: in de 19e eeuw werden in het gehele Britse rijk, van India tot Zuid-Afrika, geprefabriceerde houten huizen gebouwd. Het ontwerp van deze ”draagbare koloniale arbeidswoningen” was van John Manning uit Londen. In deze moderne tijden zijn mensen niet anders. De Zweed Ingvar Kamprad, staande in een rijke houttraditie, heeft het plan opgevat om met zijn wereldwijde meubelconcern IKEA houten woningen als bouwpakket te gaan verkopen.
”Architectuur in hout” is een overzicht met „intens dramatische” foto’s. Toch is de schrijver er niet in geslaagd zijn „wereldwijde overzicht” wereldoverspannend te maken. Afrika en Zuid-Amerika ontbreken in het boek. Het is jammer dat zo veel van de prachtige foto’s over de vouw van het boek heenlopen. Maar dat doet geen afbreuk aan de belangrijkste boodschap die Will Pryce meegeeft: met verantwoordelijk en duurzaam gebruik van hout kan men de aarde niet alleen bebouwen, maar ook bewaren.