Staat geeft 202 schilderijen terug aan erven Goudstikker
DEN HAAG (ANP) – De Nederlandse Staat geeft 202 schilderijen uit de nationale kunstcollectie aan de Amerikaanse erven van Jacques Goudstikker. Het gaat om werken die deel uitmaakten van de handelsvoorraad van de joodse kunstverzamelaar, die in 1940 verongelukte op de vlucht voor de nazi’s.
De nazi’s maakten zijn familie zijn kunst op dubieuze wijze afhandig. Na de bevrijding kwam de verzameling in de Nederlandse kunstcollectie terecht en raakte ze verspreid over musea en bijvoorbeeld ook ambassades. De familie heeft bijna een decennium strijd gevoerd om 267 kunstwerken weer in bezit te krijgen.
Veertig van de geclaimde kunstwerken krijgt de familie niet, omdat die in 1940 hoogstwaarschijnlijk of zeker niet toehoorden aan Goudstikker. Twee kunstwerken zijn nergens meer te vinden, twee andere zijn ooit gestolen. Van de resterende 21 heeft de familie na de oorlog afstand gedaan op een wijze waarop niet meer terug te komen valt.Staatssecretaris Van der Laan van Cultuur, die de beslissing maandag bekendmaakte, hoopt dat de erven een aantal van de kunststukken voor het Nederlandse publiek beschikbaar willen laten door ze in bruikleen te geven. De erven lieten maandag weten dat ze nog niet hebben besloten wat ze zullen doen. Ze bekijken wel of er aan de afwijzing van de teruggave van de veertig kunstwerken nog wat te veranderen valt. Ze waren over die beslissing teleurgesteld, maar verder toonden ze zich verheugd: „Voor ons komt de droom uit."
De strijd begon toen de zaken nog puur juridisch werden bekeken. Inmiddels is er de speciale Restitutiecommissie, die minder juridisch en meer moreel adviseert over teruggave van in de oorlog op drift geraakte kunst.
De wetgeving voor het behoud van ons cultuurbezit, die erop gericht is belangrijke werken in Nederland te houden, is in deze kwestie niet van betekenis. De kunstwerken waren destijds voor de particuliere markt bedoeld en niet voor het publieke domein. Ze zijn bovendien allemaal in het buitenland aangeschaft.
De musea die kunst moeten inleveren, krijgen geen vergoeding. Ze hebben er al die jaren plezier van gehad en het is niet meer dan normaal dat ze goed voor de kunst hebben gezorgd, zo is kort samengevat het oordeel daarover. Van der Laan hoopt dat ze de lacunes kunnen vullen uit de depots.
De musea betreuren over het algemeen wel dat ze kunst gaan verliezen, maar reageren gelaten en vinden dat goed dat de zaak nu tot een einde is gekomen. „Iets dat niet van ons is, kan hier niet blijven”, zei directeur Sjarel Ex van Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam.
Erfgename Marei von Saher claimde schilderijen van Van Goyen, Ruysdael en Steen. Ook zijn er stukken bij van Van Dyck, Van Ostade, Lippi, Teniers, Bilders, Koekkoek, Longhi, De Hondecoeter, Ter Borch, Wouwerman en Van Mieris. Niet alles van de geclaimde kunst is overigens even gewichtig.