De Europese Unie hield de grenzen jarenlang gesloten voor nieuwe varianten genmaïs en andere soorten die genetisch zijn aangepast om de teelt te vergemakkelijken. De EU was beducht voor de risico’s voor gezondheid en natuur. Bovendien staan veel consumenten in Europa huiverig tegenover genvoeding.Sinds twee jaar staat de deur op een kier, maar meestal alleen voor toepassing in veevoer. Enkele EU–landen, zoals Oostenrijk, verbieden de teelt van bepaalde genvarianten sowieso.

De EU heeft met deze opstelling de vrije wereldhandel flink belemmerd, vinden de VS. Amerikaanse boeren, die volop genplanten en –dieren gebruiken, konden immers amper zulke voeding of zaadjes exporteren naar Europa. Volgens de Amerikanen scheelt dat 300 miljoen dollar per jaar. De regering–Bush diende daarom in mei 2003 een klacht in bij de WTO.

De Europese Unie kwam in het verweer: ze verdedigde dat er best wetenschappelijke zorgen zijn over gentechniek. Wetenschappelijke diensten adviseren Brussel daarom bij elke aanvraag van bedrijven als Monsanto of Syngenta over de risico’s.

De uitspraak van de WTO richt zich vooral op het voormalige invoerstop. Maar het vonnis kan wel degelijk gevolgen hebben voor het huidige beleid, erkennen ambtenaren van de Europese Commissie.

De milieuorganisatie Friends of the Earth Europa, waarvan Milieudefensie lid is, vindt de WTO de verkeerde instantie om het dispuut te beslechten: „De WTO moet met zijn handen van ons voedsel afblijven", zei coördinator Alexandra Wandel. „Bescherming van de Europese natuur, boeren en consumenten tegen genplanten is veel belangrijker dan regels voor vrije handel."

Dinsdag gaat bij de WTO in Genève om een voorlopig oordeel. Een definitief rapport verschijnt dit najaar, maar wijkt doorgaans weinig af van de voorlopige versie. De EU kan dan eventueel in hoger beroep.

Het zou niet de eerste keer zijn dat de WTO het oneens is met Europees beleid. De Europese marktsteun voor suikerboeren bleek recent in strijd met WTO–afspraken en wordt nu afgebouwd. Ondanks een WTO–sanctie, weigert de EU het rundvlees uit de VS omdat het bol staat van de groeihormonen. De EU houdt vol dat die groeihormonen ongezond zijn.