”Zwarte paus” jezuïeten treedt af
ROME - De generaal-overste van de jezuïetenorde Peter-Hans Kolvenbach treedt over twee jaar af. De Nederlander heeft zijn voornemen kenbaar gemaakt in een brief aan alle jezuïeten in de wereld. Een algemene vergadering, die hij voor begin 2008 heeft uitgeschreven, moet zijn opvolger kiezen.
Dat meldde het rooms-katholieke persbureau Zenit vrijdag. Kolvenbach heeft zijn besluit genomen met instemming van paus Benedictus XVI, schrijft hij.Bij zijn aantreden als ”zwarte paus” -de bijnaam van de generaal-overste- gold Kolvenbach (77) als een man van de dialoog met ruime ervaring als bestuurder in zijn orde. De theoloog en linguïst uit Druten, die in 1948 tot de jezuïeten toetrad, verbleef van 1958 tot 1981 in de Libanese hoofdstad Beiroet, waar hij contact legde met de oosterse kerken en met moslims. In 1974 werd hij provinciaal overste van de orde in het Midden-Oosten. In 1981 volgde zijn benoeming tot rector van het Oosters Instituut van de Gregoriana Universiteit in Rome.
Twee jaar later werd Kolvenbach de tweede Nederlander die tot het hoogste ambt in de jezuïetenorde werd geroepen. Eerder, van 1829 tot 1853, stond de Amsterdammer Jan Philip Roothaan er aan het roer.
Onder Kolvenbachs bewind is de trouw van de krimpende orde (van 26.000 leden in 1983 tot krap 20.000 in 2005) aan het leergezag nooit betwist, terwijl de generaal-overste tegelijkertijd zelden jezuïeten in het openbaar tot de orde heeft geroepen. Een uitzondering was in 1989 zijn berisping aan het adres van jezuïeten, onder wie een Nederlander, die instemden met de Verklaring van Keulen, waarin 163 theologen scherpe kritiek op de paus uitten.
De vorige generaal-overste, de Bask Pedro Arrupe, trad in 1983 af, omdat hij ernstig ziek was. Nadat Arrupe in 1981 door een hersenbloeding was getroffen, schoof paus Johannes Paulus II twee maanden later diens vervanger terzijde en benoemde de 79-jarige Italiaan Paolo Dezza als zijn persoonlijk gedelegeerde bij de orde. Het was de eerste maal in de geschiedenis van de jezuïeten dat de paus ingreep in het bestuur van de orde.
Onder Arrupe waren de jezuïeten in de ogen van het Vaticaan te veel afgedreven in de richting van de wereldse strijd tegen armoede en onrecht in vooral Latijns-Amerika. Met zijn ingreep wilde de paus de jezuïeten weer in het Vaticaanse gareel brengen.
Kolvenbach wordt in 2008 80. Een algemene vergadering is volgens hem ook nodig om de uitdagingen te bespreken waar de jezuïetenorde in deze tijd voor staat. De vorige algemene vergadering was in 1995.
