Zo’n 50.000 burgers vinden zaterdag een brief op de mat waarin ze worden uitgenodigd zich aan te melden.Door loting en door gerichte keuze zal de overheid de groep van aanmelders terugbrengen tot 140 personen. Dat zogeheten burgerforum, waarin mannen en vrouwen alsook mensen uit diverse provincies en van diverse leeftijden evenwichtig verdeeld zullen zijn, moet binnen acht maanden de vraag gaan beantwoorden of Nederland een nieuw kiesstelsel nodig heeft en zo ja, welk.

Het burgerforum staat onder leiding van de theologe en programmamaakster Jacobine Geel. De deelnemers zullen eerst een spoedcursus krijgen over bestaande en mogelijke kiesstelsels, alsook over discussietechnieken en presentatie. Daarna gaan de 140 burgers het land in om in regionale bijeenkomsten te peilen wat er bij de mensen leeft. Uiteindelijk zullen ze in de herfst van dit jaar tot een eindoordeel komen en dat aanbieden aan kabinet en Kamer.

In formele zin zijn die niet verplicht iets met het advies te doen. Maar in moreel opzicht zal het voor politiek Den Haag moeilijk zijn de conclusies van het burgerforum te negeren, meent minister Pechtold van Bestuurlijke Vernieuwing.

Het idee van een burgerforum heeft hij afgekeken van de Canadese provincie British Columbia. De minister hoopt met deze aanpak op een doorbraak in het dossier waarin beroepspolitici al jarenlang steeds weer vastlopen. „Dat zij vastlopen is logisch, omdat zij er zelf zozeer bij betrokken zijn. Zij zijn als de kalkoen die meepraat over het kerstdiner.”

Verder verwacht Pechtold dat het eindoordeel van het burgerforum nog van invloed zal zijn op het opstellen van verkiezingsprogramma’s en het samenstellen van kandidatenlijsten voor de Kamerverkiezingen, waarmee de diverse partijen dit najaar zullen starten.

Overigens erkent de minister dat de conclusie van het burgerforum ook zou kunnen zijn dat er niets aan het kiesstelsel hoeft te veranderen. „Als dat zo is, moeten we er als politiek ook eens een aantal jaren onze mond over houden.”

Deelname aan het burgerforum zal de 140 leken ongeveer drie dagen in de maand kosten. Daar staat wel een financiële vergoeding tegenover.

Donderdag ging ook een tweede experiment van Pechtold van start: de Nationale Conventie. Hierin buigt een groep van experts zich over alle mogelijke vernieuwingen van het staatsbestel. Hun studieonderwerp is dus veel breder dan dat van het burgerforum. Thema’s zoals een gekozen minister-president en afschaffen van de Eerste Kamer kunnen hier bijvoorbeeld aan de orde komen. De Nationale Conventie wordt voorgezeten door staatsraad Hoekstra.