Het gebeurde ruim 15 jaar geleden, toch herinnert preventiemedewerker Roel Kerssemakers van de Jellinekkliniek het zich nog goed. „Ik werd opgebeld door een jongen, die vroeg of het kwaad kon dat hij de vorige avond zes xtc-tabletten had gebruikt.” Het antwoord dat hij gaf, kan Kerssemakers zich niet meer exact herinneren, maar een ding weet hij zeker: „Als hulpverleners wisten we toen al dat xtc voor de hersenen schadelijk kon zijn.”Niet iedereen uit het uitgaanscircuit gaf zich rond 1990 al gewonnen. Sommigen hielden het zelfs hoog bij laag vol; het steeds populairder wordende xtc berokkende niemand schade en kon probleemloos worden gebruikt. Kerssemakers herinnert zich een stuk uit het weekblad Nieuwe Revu. „De teneur ervan was: Eindelijk een pil zonder verslavende werking, die zonder lichamelijke risico’s kan worden gebruikt.”

Na een aantal incidenten -waarvan sommige met dodelijke afloop- groeide bij gezondheidswetenschappers de scepsis over het populaire genotmiddel. In de politiek ontstond discussie over de vraag of het gebruik van xtc aan banden moest worden gelegd en zo ja, hoe. Kerssemakers: „De sterfgevallen waarbij xtc in het spel was, kregen veel media-aandacht. Daarnaast kreeg justitie steeds meer zicht op de betrokkenheid van criminelen bij de productie en distributie van xtc.”

Een belangrijke politieke maatregel was volgens de preventiemedewerker het in het leven roepen van testbureaus. „Van veel pillen is bekend dat je de risico’s ervan kunt beheersen. Duikt er een nieuwe partij op, dan kan die bij een testbureau worden onderzocht. Voorwaarde is wel dat het gebeurt op het kantoor van een verslavingszorginstelling.” Een aantal politieke partijen wees op het gevaar dat de testbureaus het gebruik van xtc zouden aanmoedigen. „Niet onterecht”, vindt Kerssemakers, „al moet je daar wel bij zeggen dat je degene die een nieuwe pil komt laten testen meteen kunt wijzen op de risico’s ervan.”

Naast het aanmoedigen van testbureaus gaf het ministerie meerdere malen opdracht de risico’s van xtc-gebruik te onderzoeken. Het belangrijkste rapport ”Langetermijneffecten van XTC” verscheen vorig jaar en wordt morgen in de Kamer behandeld.

Kerssemakers legt de vinger bij de pagina’s 37 en 38. Per kilo lichaamsgewicht kan het gebruik van meer dan 3 milligram methyleendioxymethamfetamine (MDMA) -het belangrijkste bestanddeel van een xtc-pil- binnen 12 tot 24 uur zorgen voor hersenschade. „De zenuwen die het stofje serotonine afscheiden, worden aangetast. Serotonine is de stof die maakt dat mensen zich prettig voelen. Een tablet van 140 milligram zorgt dus voor serotonerge schade bij het slikken van meer dan een tablet tegelijk of kort na elkaar.”

Let bij het geven van advies goed op degene die je voor je hebt, is het motto van de preventiemedewerker. „Een drugsgebruiker loopt altijd risico. Scholieren die er nog geen ervaring mee hebben, moet je het dan ook altijd ontraden. Zijn mensen er al mee bezig, benadruk dan de noodzaak van beperking.”

Heeft het Nederlandse preventiebeleid rond xtc effect gehad? Tot op zekere hoogte wel, denkt Kerssemakers, „het aantal mensen dat voor een xtc-verslaving wordt behandeld is relatief laag, vergeleken met bijvoorbeeld alcohol. Niet voor niets schreef Hoogervorst toen hij rapport naar de Kamer stuurde dat de gezondheidsrisico’s van xtc al volop onder de aandacht worden gebracht.” Afdoen met een hamerslag dan maar? Nee, zegt Kerssemakers, „elk sterfgeval dat voortvloeit uit onwetendheid is er een te veel. Het is goed dat we nu exact weten hoe riskant het is.”