Rampenplannen kunnen nog zo goed doordacht en uitgewerkt zijn, wanneer zich werkelijk iets voordoet komt men in het veld toch voor allerlei verrassingen te staan. De dingen gaan anders dan men gedacht had. Dat is geen reden om het opstellen van rampenplannen na te laten, maar je moet wel de betrekkelijke waarde ervan inzien.Een gezonde kruisbestuiving van theorie en praktijk is van groot belang. In ieder geval zou het verkeerd zijn om de gangbare praktijk zonder meer de voorrang te geven. Zeker niet in zaken die duidelijk een ethische dimensie hebben. Praktijkervaring is van grote betekenis, maar evenzo geldt dat de praktijk corrumpeert.

Onder druk van de omstandigheden komt men in de praktijk van alledag gemakkelijk tot handelwijzen die eigenlijk niet door de beugel kunnen. Er is gauw sprake van een morele slijtage. Dat hoeft niet altijd dramatisch te zijn, maar het is goed daar op te letten.

Zo moeten we ons niet te gemakkelijk laten imponeren door het argument dat de praktijk dat nu eenmaal vraagt. Ook hier geldt: praktijken heb je in soorten. Er zijn ook kwade praktijken.

Het is niet moeilijk om in dit verband allerlei voorbeelden aan te halen. Als het gaat om aidsbestrijding in Afrika wordt al gauw gesteld dat het op grote schaal beschikbaar stellen van condooms daar nu eenmaal onvermijdelijk is. Een pleidooi voor seksuele onthouding zou in de Afrikaanse cultuur niet of nauwelijks effectief zijn.

Tegenover mensen die vinden dat de CIA zich bij de behandeling van krijgsgevangenen moet houden aan het VN-verdrag tegen martelen, wordt ingebracht dat het onvermijdelijk is om gearresteerde terroristen (of mensen die van terrorisme verdacht worden) fors aan te pakken. Lichamelijk geweld kan daarbij niet gemist worden. Anders bereik je immers niets bij zulke fanatici.

En om een heel ander voorbeeld te nemen: in nogal wat kerken zie je dat mensen die zich met evangelisatie bezighouden, niet de meest orthodoxe figuren zijn. Dat is uiterst moeilijk en vaak teleurstellend werk. De verleiding is dan reëel aanwezig om water bij de wijn te doen, teneinde meer weerklank te vinden.

In de discussie over het accepteren van vrouwen in gecombineerde raadsfracties van ChristenUnie en SGP werd nogal eens de tegenstelling beklemtoond tussen het hoofdbestuur dat buiten de politieke praktijk zou staan en de lokale bestuurders en vertegenwoordigers die daarin gepokt en gemazeld zijn. Dat laatste is zeker van groot belang, maar SGP’ers vormen geen uitzondering op de regel dat de praktijk corrumpeert.

Het is van belang de norm en de praktische concretisering daarvan bij elkaar te houden. Op die manier kunnen theorie en praktijk elkaar verrijken. Zodoende kun je goedkope kritiek over en weer voorkomen.

Een late roeping tot het predikambt heeft dan ook positieve kanten. Je krijgt zodoende mensen in de pastorie die een behoorlijke maatschappelijke ervaring hebben, meer dan de kandidaat die van de schoolbanken, via de collegezaal regelrecht op de preekstoel terechtkomt.

Een dominee zonder kinderen kan ongetwijfeld waardevolle dingen zeggen over de opvoeding, maar het heeft zijn voordelen als hij er zelf ook een stel heeft. Tevens valt te constateren dat er bij ouders na verloop van tijd vaak een zekere opvoedingsmoeheid optreedt. Bij de opvoeding van de jongste wordt meer door de vingers gezien dan bij het eerste kind.

Je ziet zelfs wel dat ouders dingen gaan goedpraten die ze vroeger volstrekt afkeurden, alleen omdat hun grotere kinderen dat zijn gaan doen. Men spreekt hier wel van de omgekeerde opvoeding.

Kortom, de relatie tussen theorie en praktijk ligt gecompliceerd. In ieder geval is het niet zo dat we automatisch moeten zwichten voor wat ons op allerlei terrein als eis van de praktijk wordt voorgeschoteld.

De auteur is oud-hoofdredacteur van het RD.