Dat blijkt uit het rapport ”Thuis op het platteland”, dat het Sociaal en Cultureel Planbureau donderdagmorgen overhandigde aan minister Veerman van Landbouw. Het rapport beschrijft de ontwikkelingen op het platteland en in de stad gedurende de laatste tien jaar. Het platteland beslaat 71 procent van Nederland. Er wonen 6,2 miljoen mensen; dat is 38 procent van de bevolking.De betere leefsituatie op het platteland heeft vooral te maken met de gunstiger woonsituatie, de grotere maatschappelijke betrokkenheid en het hogere autobezit. Plattelandsgebieden in de provincies Groningen, Drenthe, Friesland en Zeeland scoren het slechtst. De kans op werkloosheid is hier het hoogst.

De vergrijzing doet zich op het platteland sterker voor dan in de stad. Belangrijkste oorzaak is het vertrek van jongeren naar de stad om daar te studeren of te werken. Net als in de rest van Nederland worden ook op het platteland de huishoudens gemiddeld steeds kleiner. Het platteland telt 3 procent niet-westerse allochtonen; in de stad is dit 15 procent.

Op het platteland stijgt het percentage hoogopgeleiden minder snel dan in de stad. De werkloosheid is er lager dan in de stad. Bewoners van buitengebieden doen vaker lichamelijk zwaar werk, ervaren minder werkdruk, zijn vaker tevreden over hun beloning en ervaren onderling een prettiger werksfeer dan de gemiddelde stedeling.

Het belang van de landbouw is afgenomen op het platteland. Beroepen zoals land- en tuinbouwer komen er steeds minder voor. De meeste mensen op het platteland werken in de industrie en de handel. Leerlingen op het platteland gaan even vaak naar het havo of het vwo als leerlingen in de stad. Wel ligt in de grote stad het voortijdig de school verlaten twee keer zo hoog als op het platteland.

In 2003 voelde 83 procent van de plattelandbevolking zich zeer goed, tegen 79 procent van de stadsbewoners. De betere gezondheid valt voor een deel te verklaren uit een gezondere leefstijl. Zo rookt in de stad iets minder dan 36 procent van de bevolking, op het platteland is dat 32 procent. Drugsverslaving komt op het platteland minder voor. In negatieve zin springt het alcoholgebruik eruit. Van de 12- tot 18-jarigen op het platteland drinkt 22 procent elke dag of enkele keren in de week; in de stad is dat 15 procent.

Dertig procent van de mensen op het platteland heeft geen huisarts in de directe woonomgeving. Fusies van ziekenhuizen leiden tot langere reistijden. Voor een klein deel van het platteland geldt dat de dichtstbijzijnde spoedeisendehulpafdeling van een ziekenhuis niet binnen dertig minuten per eigen auto is te bereiken. Ook zijn het vooral plattelandsgebieden waar de maximaal toegestane reistijd van ambulances (vijftien minuten) wordt overschreden.

Het buitengebied neemt in oppervlakte af en het stedelijk gebied groeit. Vrijstaande huizen en twee-onder-een-kapwoningen komen op het platteland veel vaker voor dan in de stad. Het aandeel koopwoningen ligt op het platteland rond de 70 procent, in de stad is dit 45 procent. Het platteland telt nog ongeveer 140.000 boerderijen, waarvan er ruim 50.000 ook als agrarisch bedrijf in gebruik zijn.

Bijna 90 procent van de plattelandhuishoudens heeft een auto; in de stad is dit bijna driekwart. Het openbaar vervoer op het platteland is teruggelopen. In veel gebieden treedt de regiotaxi als vervanging op. Op het platteland heeft 90 procent van de mensen in de buurt een winkel voor de dagelijkse levensbehoeften en 94 procent een basisschool. Het aantal winkels op het platteland loopt nog steeds terug.

Bewoners van het platteland voelen zich veiliger dan stedelingen. Een kwart van de totale criminaliteit vindt op het platteland plaats.

Plattelanders zijn vaker aangesloten bij een organisatie dan stedelingen. De kerkelijkheid is eveneens aanzienlijk groter op het platteland: 72 procent van de bevolking rekent zich tot een kerkgenootschap, tegen 55 procent van de stadsbewoners. Plattelanders hebben vaker contact met hun buren en doen vaker vrijwilligerswerk dan stedelingen.

Verschillen in NL
Platteland: betere woonsituatie.
Stad: meer hoger opgeleiden.
Platteland: minder rokers, meer drinkers.
Stad: meer en beter bereikbare voorzieningen.
Platteland: meer kerkelijken.