De Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa streeft met 44 landen als lid naar een grotere Europese eenheid met daarbij speciale aandacht voor een veelkleurige democratie, de principes van de rechtstaat en vooral de rechten van de mens. „Wij staan in Europa voor de taak de identiteit van elk land tot zijn recht te laten komen zonder de gevaren op te roepen van nationalisme en machtspolitiek”, waarschuwde de vorstin de tot de nok gevulde zaal. De kwestie zit haar kennelijk hoog, want in 1996 uitte ze exact dezelfde woorden bij de uitreiking van de Karelsprijs van de stad Aken, een onderscheiding die ze kreeg voor haar inzet voor Europa.

Beatrix was, vergezeld door minister van buitenlandse zaken Van Aartsen, alvast naar Straatsburg gekomen omdat Nederland in de tweede helft van volgend jaar het voorzitterschap van de Raad bekleedt. Behalve de speech stonden er ontmoetingen op het koninklijke programma met diverse betrokkenen bij de Raad.

Ze prees het belang van de Raad uitbundig: „Het belang van het werk dat uw Raad verricht, kan nauwelijks worden overschat. De Raad van Europa is niet alleen de oudste van de Europese instellingen, maar is tevens het lichaam dat de meeste landen omvat. Uw Raad heeft de grondslagen gelegd voor het Europese bouwwerk dat na de oorlog tot stand is gekomen. De Europese integratie is een bijzondere, ja ongekende vorm van eenwording omdat zij niet is opgelegd door verovering en overheersing -of door dynastieke belangen en vorstelijke huwelijken- maar het resultaat is van gelijkwaardige samenwerking en vastberadenheid van staten en volken. Hier worden landen niet beoordeeld op grootte of politiek gewicht, maar op de wijze waarop zij gestalte geven aan de democratie. Het is een gemeenschap die niet is gebaseerd op macht, maar op recht. Deze unieke vorm van samenwerking is nooit eerder voorgekomen en ook nergens anders ter wereld te vinden”,zei ze.

„De eenwording van Europa in haar vele verschijningsvormen is een kostbaar goed. Toch is door de steeds verdergaande integratie het besef sterker geworden dat eenheid niet moet leiden tot eenvormigheid. Het is daarom van het grootste belang dat de culturele identeit en het eigen karakter van de verschillende Europese landen en regio’s onderkend en behouden blijven”, vervolgde Beatrix. Het is daarbij wel noodzakelijk dat de leerlingen op de scholen in Europa van meer kennisnemen dan alleen van hun eigen taal en cultuur, aldus de koningin. „Er kan niet genoeg worden gedaan om het onderwijs in onze landen een Europese dimensie te geven en programma’s voor internationale uitwisselingen van scholieren en studenten te stimuleren.”

Voorzitter van de Assemblee P. Schieder prees de vorstin na afloop voor haar „grondige kennis” van het functioneren van de Raad. De belangstelling van de internationale pers voor de toespraak van Beatrix was overigens vrij gering. In de perszaal van de Raad hadden verscheidene buitenlandse journalisten niet eens gekeken.