De kleine Ebenezer Baptist Church in Atlanta barst bijna uit haar voegen als het koor het bekende ”Halleluja” van Händel zingt. Iedereen klapt enthousiast mee. Vanuit de banken klinkt een welgemeend ”amen” als een zwarte dominee tijdens zijn toespraak in vervoering raakt.De kerk staat in een wijk in het oosten van de stad waar uitsluitend zwarte Amerikanen wonen. De straat is vuil, de huizen zijn vervallen. Hier werkte King samen met zijn vader. Voor zijn volgelingen is het historische grond. Net buiten de kerk staat op een plateau in een vijver de witte graftombe van dr. Martin Luther King. Compleet met een bezoekerscentrum is het geheel tegenwoordig een nationaal park waar jaarlijks duizenden bezoekers komen.

De Ebenezerkerk is deze maandagmorgen te klein om alle belangstellenden voor de herdenkingsdienst te bergen. Aan de overkant van de straat in een andere kerk zitten nog eens 2000 mensen. De 78-jarige weduwe van King is er niet bij. Ze herstelt van een hartaanval die ze vorig jaar zomer kreeg.

De bijeenkomst, die ruim drie uur duurt, mondt uit in een protest tegen de oorlog in Irak. Een protest tegen de regering Bush omdat een halfjaar na de orkaan Katrina nog altijd duizenden zwarte Amerikanen niet terug naar huis kunnen. Protest omdat er, zo zegt de presbyteriaanse dominee Victor D. Pentz, „in de zee van rijkdom nog vele eilanden van armoede zijn.”

Dominee Floyd H. Flake van de Allen Cathedral in New York -een gemeente met 20.000 leden- noemt King onomwonden „Amerika’s zwarte Mozes.” Volgens Flake is Kings revolutie nog niet compleet. „We zijn nog niet in het beloofde land.”

Als de zwarte burgemeester van Atlanta, Shirley Franklin, in haar toespraak in de Ebenezerkerk zegt dat het tijd is voor actie klinkt er luid applaus. „Laten we ons land en de wereld het goede voorbeeld geven. Help vandaag nog iemand die oud of arm is.”

Scholen
King gaf zijn leven voor zijn ideaal: gelijke rechten voor zwart en blank. Dat ideaal is in de Verenigde Staten nog steeds geen werkelijkheid. Nog altijd worden negers als minderwaardig behandeld, alleen omdat ze een andere huidskleur hebben. De feestdag valt ieder jaar op de derde maandag van januari, rond de geboortedag van King, 15 januari.

Het was de Amerikaanse president Ronald Reagan die er een officiële vakantiedag van maakte. Kingday werd voor het eerst gehouden op 20 januari 1986, precies twintig jaar geleden. In alle staten zijn de scholen en banken gesloten en werkt er geen enkele overheidsambtenaar. Ook Wall Street zit dicht. Restaurants en winkels zijn wel open. Veel scholieren in Atlanta bezochten maandag met hun docenten een museum of deden iets goeds voor de medemens. Bijvoorbeeld voedsel uitdelen aan daklozen. Of een park opknappen.

Voor veel Amerikanen is Martin Luther Kingday overigens weer het eerste lange weekend van een nieuw jaar. Familiebezoek staat hoog op de agenda.

Respect
Martin Luther King werd geboren op 15 januari 1929 als zoon van een voorganger van de baptistenkerk in Atlanta, hoofdstad van de zuidelijke staat Georgia. Zijn ouders leerden hem iedereen met respect te behandelen. Martin ondervond dat er in het zuiden nog veel vooroordelen waren tegenover de zwarte Amerikanen. In het noorden was dat anders, ontdekte de 15-jarige King toen hij in Connecticut op een tabaksplantage ging werken.

In 1953 trouwde hij daar met Coretta Scott. King studeerde theologie. Zijn grote voorbeeld was Mahatma Gandhi, omdat deze ook streefde naar geweldloosheid bij protesten.

In 1955 werd King predikant van de baptistenkerk in Montgomery in de staat Alabama. De rassenscheiding was in het zuiden van Amerika op haar dieptepunt. Hoogtijdagen voor de Ku Klux Klan, mannen in witte gewaden die zwarten het leven zuur maakten. Er waren gescheiden scholen, winkels, zwembaden en openbaar vervoer.

Het was in Montgomery dat de zwarte, zwangere Rosa Parks weigerde haar plaats in een stadsbus af te staan aan een blanke. Ze zat in het voorste, zogenaamde witte deel van de bus. Zwarten moesten achterin. De politie gaf de blanke passagier en de chauffeur gelijk. Rosa Parks werd gearresteerd en kreeg een boete van 10 dollar.

De zwarte gemeenschap van Montgomery, onder leiding van dominee King, kwam in opstand. Een geslaagde busboycot leidde ertoe dat in 1956 de rassenscheiding in de bussen werd opgeheven. King kreeg nationale bekendheid door zijn spreekvaardigheid en persoonlijke moed.

Nobelprijs
„Ik heb een droom dat er een dag zal komen dat mijn vier kinderen in een land zullen leven waar ze niet worden beoordeeld op hun huidskleur, maar naar de waarde van hun karakter. I have a dream today.”

Deze legendarische woorden sprak dr. Martin Luther King op 28 augustus 1963 in de Amerikaanse hoofdstad Washington. Voor het standbeeld van Lincoln waren tienduizenden mensen verzameld: de Mars op Washington. De toespraak van King was het hoogtepunt van een indrukwekkende actie tegen rassendiscriminatie in de Verenigde Staten. Bij dat alles gold: geweldloos verzet.

Wereldwijd vielen de acties van King op. In 1964 kreeg hij de Nobelprijs voor de Vrede. Ook ontving de predikant een eredoctoraat van de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Voor de racisten in de VS was King een probleem. Hij werd vaak bedreigd. Sommige blanken haatten hem omdat hij zwart was. Sommige zwarten hadden een hekel aan hem omdat hij geen geweld wilde gebruiken.

Er volgden meer marsen voor gelijke rechten. King sprak zich uit tegen de oorlog in Vietnam. Dat werd hem niet in dank afgenomen. In april 1968 organiseerde de zwarte predikant een vreedzame mars in Memphis. Zijn toespraak ging over het beloofde land. „Ik ben op de berg geweest.”

Op de tweede dag van zijn verblijf, 4 april 1968, werd King op het balkon van zijn hotelkamer doodgeschoten door de blanke James Earl Ray. King stierf een uur na aankomst in het ziekenhuis. Hij werd 39 jaar.

Op 9 april 1968 werd dominee King begraven in Atlanta. Twee ezels trokken de kar met daarop de doodskist.