. Hij tekent bezwaar aan tegen een eenzijdige benadering vanuit de gemeenteopbouw. De kwaliteit van een gemeente wordt ook bepaald door de mate van onderlinge gemeenschap, door de geborgenheid die een gemeente aan haar leden biedt, en door het pastoraat, schrijft hij. Bij ”gemeenteopbouw” gaat het om alle aspecten die te maken hebben met de plaats van een kerkelijke gemeente in de huidige tijd en maatschappij. Onder invloed van de Willow Creek Community Church is de nadruk sterk komen te liggen op de groei van een gemeente. De vraag is of dat terecht is.

Het belangrijkste theologische bezwaar hiertegen is dat er nooit een automatisme kan zijn in het werk van de Heilige Geest. Groei is niet te claimen. Een ander bezwaar is dat ”groei” nooit heeft behoord tot de kenmerken van het kerkzijn, de zogeheten ”notae ecclesiae”. En een sociaal-wetenschappelijk bezwaar is dat groei niet makkelijk is te bewerkstelligen. Ook wordt in de hele discussie rond gemeenteopbouw niet nagedacht over het effect van nieuwkomers op de gemeenschap.

Als van een gezonde gemeente wordt verlangd dat zij groeit, wordt in feite een element aan de kenmerken van de kerk toegevoegd. Op zichzelf bezien is dat geen bezwaar. Maar het betekent in dit geval wel dat een gemeente geen goede gemeente is als ze niet groeit. Ten onrechte, denk ik. Om op het voorbeeld van Willow Creek terug te komen: er zijn alleen groeicijfers bekend. Maar er wordt nooit bij verteld hoeveel mensen een gemeente verlaten. Als nu zou blijken dat er een grote instroom van leden is, maar tegelijkertijd ook een grote uitstroom, betekent dit dan dat Willow Creek geen gezonde gemeente is? De kwaliteit van een gemeente wordt immers ook bepaald door de mate van onderlinge gemeenschap, door de geborgenheid die een gemeente aan haar leden biedt, en door het pastoraat?

Vervreemd raken
Bij een te sterke groei kunnen mensen zich vervreemd gaan voelen van de identiteit van de gemeente. Er ontstaat binnen de gemeenschap een tweedeling, namelijk tussen nieuwkomers en de mensen van binnen. De (eigen identiteit van de) gemeente kan onder druk komen te staan. Mensen die al jaren in een gemeente zijn, kunnen zich in de steek gelaten voelen en ervan vervreemd raken.

Ik wil geen pleidooi voeren tegen evangelisatie of tegen gemeentegroei. Verandering van identiteit hoeft niet per definitie fout te zijn, evenmin als het afvallen van bepaalde mensen. Wel wil ik waarschuwen voor de negatieve effecten van gemeentegroei. Want wat veelal ontbreekt is dat er gemeentebreed wordt nagedacht over evangelisatie.

Niet iedereen zit te wachten op een verandering van de identiteit van de gemeente. Dat heeft niets met een verkeerde visie op gemeentezijn te maken, maar wel met het ervaren van geborgenheid en het hebben van een eigen plaats om God te ontmoeten. Wanneer er gemeentebreed nagedacht wordt over evangelisatie, moet er ook worden nagedacht over de vormen van evangelisatie en over de houding van de kerk.

De nadruk op de groei van het aantal leden kan uiteindelijk een gemeente frustreren. Een gemeente hoeft ook niet per se te groeien: als ze maar op Boven is gericht, en uitgaat in de wereld. De nadruk op groei kan de aandacht afleiden van het gemeentepastoraat en van de geborgenheid die van een gemeente uitgaat. Het zijn beide belangrijke elementen die niet vergeten mogen worden.

Gemeenteopbouw kan in positieve zin de plaatselijke gemeente helpen bij het vinden van de juiste visie, en bij het bereiken van concrete doelen.

De auteur studeert theologie.