Het hete hangijzer, de zogenaamde schrikkelseconde, stond boven aan de agenda van een bijeenkomst van de Internationale Telecommunicatie Unie (ITU) in Genève. Niet omdat het invoegen van een extra kloktik zo bijzonder is. „Gemiddeld elk anderhalf jaar tellen tijdwaarnemers een extra seconde bij het jaar op om de officiële tijd gelijk te laten lopen met de nogal onregelmatige draaiing van de aarde om zijn as”, zegt tijdspecialist Gerrit de Jong van het Nederlands MeetInstituut (NMI), die het secondeberaad leidde.Toch stond de schrikkelseconde dit jaar extra in de schijnwerpers. Metrologen -de mensen van de exacte maten en gewichten- klaagden steen en been over het gesleutel aan de officiële tijd, de Coordinated Universal Time (UTC). De seconden die de UTC met de aarde uit de pas loopt, willen ze opsparen om dan eens in de honderden jaren een schrikkeluur in te voeren. Navigatiesystemen, maar ook beheerders van computernetwerken zouden hier bijvoorbeeld mee gebaat zijn, zeggen ze, „want die zitten er niet om te springen tijdrovende aanpassingen te doen aan hun data.”

De ITU besliste in november anders, geheel in de lijn van de sterrenkundigen, die de „echte aardse tijd” koesteren. Overigens levert dat voor de tegenstanders van de schrikkelseconde geen enkel probleem op, aldus De Jong. „Iedereen die een nauwkeurige tijdsmeting nodig heeft, weet ruim van tevoren wanneer er een schrikkelseconde aankomt. Daar kunnen ze goed rekening mee houden.”

Voor de invoering van de UTC in 1972 was de seconde gedefinieerd als het 86.400e deel van de gemiddelde zonnedag in de periode 1750 tot 1890; oftewel: de gemiddelde dag gedeeld door 24 uur, 60 minuten en 60 seconden. Tegenwoordig komt er behoorlijk wat scheikundige kennis bij kijken om de duur van een seconde te kunnen begrijpen: „De seconde is gelijk aan 9.192.631.770 perioden van de straling die correspondeert met de overgang tussen de twee hyperfijnenergieniveaus van de grondtoestand van cesium 133.”

Atoomklokken kunnen met deze definitie uitstekend uit de voeten. Een afwijking van één seconde in vele miljoenen jaren is bij deze precisie-uurwerken geen uitzondering. Astronomen van de International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) in Parijs houden bij hoe snel de aarde om zijn as draait en vergelijken dat met hun atoomklokken. Inmiddels hebben de tijdwaarnemers sinds de invoering van de UTC 22 keer besloten het jaar met een seconde te verlengen. De laatste keer was dat in 1998.