De Canadese kano heeft weinig aansporing nodig. We varen stroomafwaarts en aangezien we geen haast hebben, is nu en dan een beetje bijsturen vaak al voldoende. Mijn reisgenoot floddert achter mij wat met z’n peddel aan de rechterkant. Dus ik houd links een beetje bij. Anders zitten we snel in de wal. En die is zo te zien het territorium van eenden en andere waterdieren.

De eenden hebben kuikens. Het is duidelijk dat ze niet aan mensen gewend zijn. Zodra ze ons door een bocht zien komen, dirigeren ze hun kroost naar de oever, waar de kleintjes spoorloos in de waterkant verdwijnen terwijl pa en ma enigszins zenuwachtig heen en weer zwemmend de wacht houden. Voor de vele waterkipjes geldt hetzelfde. Ze kijken ervan op als mensen zich op de Dommel begeven. En mede daarom vinden die mensen het er waarschijnlijk juist zo leuk.

Twee wandelaars op leeftijd zijn zichtbaar verbaasd als ze een groepje kanoërs zien aankomen. Met een verraste lach kijken ze naar beneden. Pet op, zonnebril op, stok in de hand. „Ik denk: Wat komme’ daor noe veur eende’ an!” roept een van hen.

De waterkant is weelderig overwoekerd met allerlei riet en planten. Ervoor drijven dotterbloemen. Zonovergoten kronkelt de oude rivier voor ons uit. De bochten zijn scherp. Mijn discman, een draagbaar cd-spelertje, ligt op de bodem van de boot. Ik stop de luidsprekertjes in mijn oren en druk op de knop. Al luisterend naar de geschiedenis van de Dommel peddel ik verder in de zon.

Kunstheupen
Startpunt voor de driedaagse Ruige Route Dommeldal is het station van Eindhoven, waar boerin Maria Vogels al klaarstaat met routekaart en cd. Daarmee kun je jezelf redden. In feite is de Ruige Route een georganiseerde reis die je individueel kunt afleggen. Geen ’last’ van gidsen die te lang van stof zijn of van medereizigers die te kort ergens willen kijken. Je bepaalt zelf tot op zekere hoogte je tempo en gaat alleen op reis of met de reisgenoten die je zelf kiest. Het grote minpunt zit ’m echter in dat „driedaagse.” De trip start namelijk op vrijdag en duurt dus tot en met zondag. Voor mensen die die dag anders invullen, organiseren de initiatiefnemers nu desgevraagd ook een tweedaagse versie. In augustus en september kun je op vrijdag en zaterdag de Ruige Route afleggen.

Ben je in Eindhoven gearriveerd, dan mag je de woelige stad snel achter je laten, om twee dagen lang te wandelen, te fietsen en te varen in streken „waar”, aldus de organisatoren, „normaal niemand komt.” Overigens is de tocht niet zo ruig als de naam doet vermoeden. Hoewel ze zo veel mogelijk dwars door de natuur van een veelal gevarieerd landschap loopt, gaat het bepaald niet om ”survivals”. Je bagage hoef je niet zelf te vervoeren. En de kano’s waarin wij later zullen belanden, zijn Canadese. Plat en redelijk stabiel dus. Geen probleem voor onervarenen of ouderen. „Ik weet een dame met twee kunstheupen die de Ruige Route heeft afgelegd”, aldus projectleider René van der Leest.

Stalraampje
Tijdens de eerste dag is Mariahout de eindbestemming. Daar wacht je bagage op je én -opnieuw- Maria Vogels, de boerin die deze nacht je gastvrouw zal zijn. Je bereikt het doel te voet en per fiets, hoort onderweg via de cd van alles over de streek en krijgt een rondleiding in de Hooidonkse watermolen.

De slaapplaats is een verrassing. Maria Vogels’ boerderij Vogelshof heeft in de afgelopen jaren een complete metamorfose ondergaan en is van intensief veeteeltbedrijf veranderd in milieuvriendelijke landbouwboerderij, dat zelfs officieel als voorbeeldbedrijf voor agrarisch natuurbeheer fungeert. Mooi ligt het in het stille Brabantse platteland, omringd door een met zorg aangelegde tuin, uit te kijken over de weilanden. Daar grazen de paarden en de bruine limousinekoeien van de familie Vogels mét hun kalfjes.

Die paarden overigens hebben hun stal moeten afstaan en nieuw onderdak gevonden. Doe je de drie boxen tegenover het oude rijtuig in de stal open, dan kijk je namelijk niet in twee paardenogen en een vloer vol stro, maar rechtstreeks in een comfortabel uitziend tweepersoonsbed. Aan het voeteneind staat een bankje voor kleding en bagage, er hangt een lantaarn. Daar lig je dan, onder het halfronde stalraampje. De volgende morgen kun je voor een opfrisbeurt in een vierde box terecht. Die is verbouwd tot een kraakheldere badkamer met toilet en douche.

Stille geliefde
Het interieur van de rest van de boerderij is al even origineel. Het plafond bestaat wonderlijk genoeg uit bakstenen. Op de vloeren liggen plavuizen in warme kleuren. Koffie drink je uit een boerenbont kopje, aan de muur hangt een vergeelde foto van meneer pastoor met twee kleine meisjes in witte jurken, het tijdschrift ”Landleven” ligt op tafel.

Maria Vogels is een echte Brabantse boerin, compleet met tongval en brede lach. Vrolijke ogen en gulle gastvrijheid. Behalve de slaapboxen voor onder anderen Ruige-Routedeelnemers verhuurt ze ook een riant en stijlvol vertrek-met-badkamer, dat door de Stichting Neêrlands Goed is ingedeeld in de categorie Boerenkamer. Die eer komt „accommodaties in authentieke boerderijen met (biologische) streekeigen producten op de ontbijttafel” toe.

Als je je de volgende dag aan die ontbijttafel tegoed hebt gedaan, is het tijd om verder te trekken. De cd brengt de stemming er vast in: „Goeiemorgen! Ik hoop dat u goed geslapen heeft op de boerderij van Maria Vogels en d’r man. Vandaag gaat u verder de Dommel af en zult u prachtige natuurgebieden tegenkomen, zoals de Hazenputten, de Moerkuilen en de Dommelbeemden. Ook komt u door Sint Oedenrode, het dorp dat apetrots is omdat het aangewezen is als het groenste dorp van Europa. Voordat u verdergaat, luisteren we naar een gedicht van Frans Hoppenbrouwers uit Valkenswaard. Díe noemt de Dommel zijn stille geliefde.”

Rieten hut
Ook deze dag op de fiets en op het water eindigt in een niet-alledaags bed. Een bordje ”Aanlegplaats” wijst de weg naar de steiger waar we uit de kano’s kunnen stappen. Een landelijk weggetje tussen het groen leidt naar boerencamping de Mus’donck, waar we worden onthaald op een glaasje Schrobbeler.

Terwijl we op het zonnige terras van het kruidenbittertje genieten, staat een poes ons vol overgave kopjes te geven. Dan bezichtigen we de slaapplaats. Dicht bij de sanitairgebouwen staan twee hoge lange hutten van riet. De wanden zijn dik. De enige luxe is een bed en een lamp. Zo zou de originele rietdekkershut er in Brabant uit hebben moeten zien. Nu dienen ze als veredelde tenten waar vermoeide reizigers het hoofd neerleggen nadat ze hun maag gevuld hebben met de stoofschotel van de Mus’donck.

Voor meer informatie: 013-5366061 of www.ruigeroute.nl. In augustus en september zijn er tweedaagse tochten. Aan nieuwe projecten wordt nog gewerkt. Wie buiten de arrangementen om in de boerenkamer van de Vogelshof wil overnachten, betaalt voor twee personen inclusief ontbijt € 79,50. Meer informatie: 013-5366061 of www.boerenkamer.com. Voor meer informatie over de rietdekkershutten van boerencamping de Mus’donck: 0411-631345.