In de afgelopen jaren was Fatah de belangrijkste partij onder de Palestijnen. Deze partij, vroeger geleid door Yasser Arafat en tegenwoordig door de Palestijnse leider Mahmud Abbas, legt zich -althans formeel- neer bij het bestaan van Israël en bij een tweestatenoplossing.Hamas daarentegen is tegen het voortbestaan van Israël. De partij is hooguit bereid een tijdelijke vrede met de Joodse staat te accepteren. Uiteindelijk moet de banier van de islam wapperen over het hele gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee.

Hamas heeft zijn populariteit te danken aan een aantal factoren. In de eerste plaats heeft deze beweging een uitgebreid sociaal netwerk opgericht, bedoeld om de verpauperde Palestijnen in basisbehoeften te voorzien.

In de tweede plaats heeft deze fundamentalistische partij, in tegenstelling tot de Palestijnse Autoriteit, de reputatie niet te zijn aangetast door corruptie.

In de derde plaats plukt Hamas de vruchten van de splitsing in Fatah tussen enerzijds de ”jonge garde”, die is opgegroeid op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook, en anderzijds de oude garde, die in de jaren negentig met Yasser Arafat meekwam uit Tunesië.

Fatah zoekt de oorzaak bij Israël. Het gebrek aan vooruitgang bij het vredesproces, de liquidatie van terroristen, de uitbreiding van nederzettingen en de aanleg van de veiligheidsmuur zou Hamas populair hebben gemaakt.

Ook Yossi Beilin, leider van de linkse Meretz-Yachad, gelooft dat de versterking van Hamas het resultaat is van het Israëlische beleid in de afgelopen vijf jaar. Premier Sharon heeft er volgens hem fout aan gedaan de contacten met de Palestijnse Autoriteit te verbreken. Sharon deed dat omdat de Palestijnse Autoriteit onvoldoende optrad tegen de Palestijnse terreurbewegingen.

De sterkte van de Hamas bleek bij de gemeenteraadsverkiezingen, die donderdag in een aantal steden gehouden werden. Volgens de krant Ha’aretz won Fatah weliswaar in het merendeel van de gemeenten waar de mensen de plaatselijke vertegenwoordigers mochten kiezen, maar is Hamas sterker in de grote steden. In de plaatsen waar Hamas de belangrijkste partij is, wonen 1,1 miljoen Palestijnen, waar Fatah de leiding heeft 700.000. Nog niet alle gemeenten hebben verkiezingen georganiseerd.

De gevolgen kunnen groot zijn als Hamas sterk uit de bus komt bij de verkiezingen voor de Palestijnse Wetgevende Raad (het parlement) in januari. Het lijkt ondenkbaar dat Israël onderhandelingen zal voeren met een organisatie die vindt dat Israël moet verdwijnen en die via terreuraanslagen honderden Israëliërs van het leven heeft beroofd. Een oplaaiend Palestijns terrorisme, vergeldingsacties van het Israëlische leger en minder bewegingsvrijheid voor de Palestijnen kunnen gemakkelijk het gevolg zijn van een overwinning van Hamas.

Israëlische politici hebben zich herhaaldelijk uitgesproken tegen deelname van Hamas. De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Silvan Shalom, waarschuwde tegen het ontstaan van een ”Hamastan” in de Palestijnse gebieden. Maar tegelijkertijd kan Israël weinig doen tegen de deelname van de islamitische beweging, behalve het oppakken van activisten.

Niet alleen Israël is verontrust, ook van Amerikaanse en Europese zijde klinken waarschuwende geluiden. Het Amerikaanse Congres nam vrijdag een resolutie aan die stelt dat terreurorganisaties als Hamas niet aan de verkiezingen mee mogen doen als deze Israëls bestaansrecht niet erkennen, het terrorisme niet veroordelen en de terroristische infrastructuur niet vernietigen. Deelname van Hamas aan de Palestijnse regering zal volgens de resolutie de Amerikaanse financiële hulp aan de Palestijnse Autoriteit in gevaar brengen.

De hoge vertegenwoordiger van het buitenlands beleid van de EU, Javier Solana, zei ook dat de subsidie aan de Palestijnse Autoriteit in gevaar komt als een partij aan de Palestijnse regering meedoet die geweld niet op wil geven en die Israëls bestaansrecht niet erkent.

Mahmud Abbas kan een overwinning van Hamas voorkomen door te besluiten de parlementsverkiezingen uit te stellen. Hoewel hij onder grote druk van senior Fatahleden staat om dat te doen, lijkt hij dat advies naast zich neer te leggen. Bronnen bij de Palestijnse Autoriteit zeggen dat de verkiezingen volgens plan door zullen gaan en dat de wet voorschrift dat iedereen het recht heeft eraan mee te doen.

Sjeik Achmed Yassin en andere moslimfundamentalisten richtten in december 1987 Hamas op. Dat gebeurde na het uitbreken van de eerste Palestijnse opstand tegen de Israëlische bezetting. De organisatie publiceerde een handvest, dat zeer radicaal was. „Hamas streeft ernaar de banier van Allah over elke centimeter van Palestina uit te strekken”, aldus artikel 6 van het handvest.

In 1992 richtte Hamas de beruchte militaire poot op, genoemd naar sjeik Izzadin al-Qassem, de fundamentalist die in de jaren dertig een verbeten strijd voerde tegen de Britten die het mandaat voerden in Palestina.

Israël sloot in 1993 het Osloakkoord met de Palestijnen om te zorgen dat Fatah sterk zou blijven en om Hamas de wind uit de zeilen te nemen. Het begint er echter op te lijken dat die poging geen succes heeft gehad.