Op die manier kon gestalte worden gegeven aan het bereiken van de zogeheten Millenniumdoelen, die een jaar eerder werden opgesteld en bedoeld zijn om een einde te maken aan de wereldwijde armoede.Een aantal zaken dook in de Doharonde telkens op. Zo hebben de ontwikkelingslanden steeds meer van zich doen spreken. Een ander element is de organisatie van de WTO zelf. Die is qua efficiency misschien niet optimaal, maar tegelijkertijd wel belangrijk omdat het een multilateraal platform is waar diezelfde ontwikkelingslanden hun stem kunnen verheffen.

Een blik op het akkoord dat zondag in Hongkong is bereikt, leert dat de uitkomst voor ontwikkelingslanden niet optimaal is, zeggen hulporganisaties. Wel zijn ze het erover eens dat het resultaat dat is bereikt veel minder zou zijn geweest wanneer ze als groep minder sterk in hun schoenen hadden gestaan.

Op de vorige conferentie van de WTO in de Mexicaanse badplaats Cancun maakten de ontwikkelingslanden voor het eerst een vuist, waarmee in feite een einde kwam aan de hegemonie van economische machtsblokken als de Europese Unie en de Verenigde Staten. Bij de onderhandelingen in het verdere vervolg van de Doharonde waren de ontwikkelingslanden een niet uit te vlakken factor. En ook in Hongkong bestaat de indruk dat deze landen het nog nooit eerder zo hard hebben gespeeld. In de zogeheten Green Room, waar de belangrijkste spelers vergaderden, hoorden ze er gewoon bij.

De ontwikkelingslanden maakten zich in Hongkong onder meer sterk voor afschaffing van de handelsverstorende exportsubsidies. Ook de tarief- en quotavrije handel is voor hen belangrijk omdat ze zo meer toegang krijgen tot de internationale markt.

Ze hebben -het blijven tenslotte onderhandelingen- niet op alle punten hun zin gekregen. Dat ze nog geen 100 procent vrije toegang hebben tot de markten van westerse landen is teleurstellend, zei ook minister Brinkhorst van Economische Zaken. Maar het loslaten van de keiharde verplichting dat ze hoe dan ook mee moeten onderhandelen over liberalisering van de dienstensector kan wellicht als een succesje worden beschouwd.

De rol die de ontwikkelingslanden in de Doharonde zijn gaan spelen, bevestigt tegelijkertijd de complexiteit van de ronde. De besprekingen zijn niet alleen inhoudelijk ingewikkeld, maar verlopen ook moeizaam omdat binnen de WTO iedereen een gelijke stem heeft en een enkele lidstaat een compleet akkoord kan torpederen. De WTO is geen eenvoudige organisatie omdat besluiten bij consensus moeten worden genomen. In feite functioneert de organisatie als een familie waarbinnen iedereen het met elkaar moet eens zien te worden.

Met het akkoord dat zondag in Hongkong is gesloten, kan de WTO weer even vooruit. Een mislukken van de top zou niet alleen slecht zijn geweest voor de Doharonde (ook al is het akkoord als geheel misschien aan de magere kant), maar ook voor de WTO zelf. De kans op de verdere ontwikkeling van spelregels voor het multilaterale handelsverkeer is in elk geval groter geworden. En dat is midden in een periode waarin veel landen elkaar via regionale akkoorden in de armen sluiten een zegen.