De goed geïnformeerde lezer begrijpt het al. Bovenstaande alinea is een parafrase van enkele zeer foute opmerkingen van de heer Janmaat, de afgelopen zondag op 67-jarige leeftijd overleden politicus die van 1982 tot 1986 in de Tweede Kamer zat voor de Centrumpartij en van 1989-1998 voor de Centrumdemocraten.

Mis. De eerste alinea van dit stukje biedt inderdaad een opsomming van uitspraken van een politicus, maar zijn niet opgetekend uit de mond van Janmaat. Dan is het natuurlijk Fortuyn, zoals de lezer begrijpt. En waar we het eens over moeten hebben, dat is de vraag waarom Janmaat door iedereen werd veracht en gemeden -en zelfs om zijn uitspraken is veroordeeld-, terwijl Fortuyn gewoon kon zeggen wat hij dacht en er zelfs een massabeweging mee op de been bracht die hem na zijn dood aan 26 kamerzetels hielp.

Alweer mis. De uitspraken uit de eerste alinea zijn ook niet afkomstig van Fortuyn. Ze zijn gedaan door D66-kamerlid Dittrich in een interview met Het Parool van 3 juni 2000. Daar hebben de lezers weinig meer over gehoord, want die uitspraken hebben inderdaad niet de commotie veroorzaakt die de vlammende one liners van Janmaat en Fortuyn wel hebben opgeroepen. En dat terwijl Dittrich er nog heel wat vervelende uitspraken aan toevoegde. Hij stelde enkele sociale grondrechten ter discussie en nam het op voor Janmaat. De landbouwsector moest worden gesaneerd en van het geld dat dan zou overblijven op de begroting van Landbouw moesten de resterende boeren een financiële ondersteuning krijgen, zodat zij hun geluk elders gingen zoeken. En om de groei van de bevolking af te remmen, moest de kinderbijslag vanaf het tweede kind worden afgeschaft.

Stel nu eens dat niet Dittrich van D66 dit had gezegd, maar een andere politicus van een minder progressieve partij. Hij zou door zijn partij waarschijnlijk zijn geschrapt. Dat is tenminste wat er gebeurde met Fortuyn nadat die in februari in een interview met de Volkskrant had gezegd dat Nederland vol was. Leefbaar Nederland ontdeed zich nog dezelfde dag van hem. Na de uitspraken van Fortuyn zei GroenLinks-leider Rosenmöller wel: „Leefbaar Nederland is rechts, maar dit noem ik extreem rechts.” Maar na de uitlating van Dittrich zei hij niet: „D66 noemt zich sociaal-liberaal. Maar ik zeg: Dit is asociaal-liberaal.”

Blijkbaar is de verontwaardiging onder politici niet het gevolg van een toetsing van iemands uitspraken aan een vaste norm. Of iemand wordt veroordeeld en tot paria wordt uitgeroepen, is blijkbaar sterk afhankelijk van de vraag wie het zegt en wanneer hij het zegt.

Nog geheel afgezien van de vraag hoe erg of dom de uitspraken van Janmaat waren, kunnen we vaststellen dat hij er zijn tijd ver mee vooruit was. Toen hij bij zijn aantreden als politicus zei dat Nederland vol was, zei hij iets ongehoords. Dat had nog nooit iemand durven zeggen. De overige fracties in de Tweede Kamer spraken onmiddellijk af een ”cordon sanitaire” rondom Janmaat aan te leggen.

Niet alleen het tijdstip, ook zijn eigen persoonlijkheid was tegen hem. Hij gold immers als het beste wapen in de strijd tegen extreem rechts. Zijn politieke inzicht was beperkt, zijn organiserend vermogen gebrekkig en zijn discussietechniek ergerlijk. Zijn beweging bleef altijd een kwijnend bestaan leiden, geteisterd door affaires en machtsstrijd.

Fortuyn was niet alleen qua persoon iemand waarmee velen zich liever identificeerden dan met de schlemiel Janmaat, hij had ook de tijd mee. Inmiddels had zich een verandering voltrokken die leidde tot een afrekening met het jarenzestigdenken (een combinatie van politieke correctheid en een afzijdigheid van maatschappelijke kwesties). „Er vindt een revolutie plaats in de Europese politiek”, zegt Walter Laqueur deze week in Elsevier. „De babyboomers worden afgelost door een nieuwe generatie. Conservatieve uitgangspunten worden hersteld. De politieke elite in Europa heeft het contact met de bevolking verloren en weet niet wat haar traditionele kiezers bezielt. Politici wonen niet tussen de immigranten. Dus weten ze niet wat er in de arme wijken speelt.”

Fortuyn, opmerkelijk genoeg een babyboomer bij uitstek, wist dat wel en door zijn optreden begon het langzaam maar zeker ook bij de andere politici door te dringen. Met als gevolg dat de erfenis van acht jaar paars nu smelt als sneeuw voor de zon.

Janmaat ging op een zeepkist staan en riep: „En als we de macht hebben, schaffen we de multiculturele samenleving af!” Hij werd er door de rechter om veroordeeld, tot de Hoge Raad aan toe. Balkenende ging voor een zaal met dertigers uit het CDA staan en zei dat hij niet voor de multiculturele samenleving was. Hij wordt er onze nieuwe premier mee. Die omwenteling is gelukkig niet het gevolg van de algemene acceptatie van extreem rechts gedachtegoed. Zij komt voort uit een conservatieve revolutie die heeft afgerekend met het politiek-correcte denken en die de problemen van de gewone man hoger op de agenda plaatst dan de luxekwesties van de dames en heren uit de grachtengordel.