Wat is de betekenis van religie? Deze vraag heeft prof. Van der Ven in een lezing die hij hield voor het Van Soeterbeeck-programma aan de Radboud Universiteit Nijmegen willen beantwoorden. Dat antwoord is dat religie uit moet gaan van de autonomie van de mens en respect moet tonen voor de autonomie van hen die een andere religie aanhangen dan die men zelf aanhangt. Het grote doel is een menswaardig bestaan voor allen.Duidelijk is dat in de lezing van Van der Ven het beroep op de Schrift geen enkele rol speelt. Gehoor geven aan zijn pleidooi betekent dat men afstand neemt van het klassiek christelijk geloof dat zich laat normeren door de Heilige Schrift. Kern van de Bijbelse boodschap is juist dat er voor ieder mens slechts behoud is als hij tot God nadert door de Heere Jezus Christus. Niet alleen de Schrift speelt in het betoog van Van der Ven geen enkele rol, hetzelfde geldt voor de vraag naar het eeuwig behoud of voor eeuwig verloren gaan.

Voor Van der Ven ligt de relevantie van een religie, welke dan ook, uitsluitend in haar maatschappelijke betekenis in de zin die hij eraan geeft. Wie de vooronderstellingen van Van der Ven over de Schrift en over de werkelijkheid niet deelt, zal zich onmogelijk met zijn conclusies kunnen verenigen.

Dwang
Een christen nadert tot God door Christus en weet zich zo een vreemdeling op de aarde. Op die wijze wil hij ook dienstbaar zijn aan de samenleving. Hij is zich er daarbij van bewust dat deze samenleving en het koninkrijk van God niet aan elkaar gelijkgesteld kunnen en mogen worden. De komst van het koninkrijk van God, van het nieuwe Jeruzalem is een daad van God Zelf waar een christen verlangend naar uitziet, maar zelf niet aan bijdraagt.

Een van de consequenties daarvan is dat een totalitaire samenleving waarin minderheden zich met dwang aan een meerderheid moeten aanpassen vreemd is aan het christelijk geloof. Wezenlijk daarvoor is namelijk dat men alleen vanuit innerlijke overtuiging die het werk is van de Heilige Geest een ware christen kan zijn en nooit door dwang.

Dat onderscheidt het christelijk geloof van andere religies waarbij het absolute karakter van de eigen religie betekent dat aan de ander slechts node een plaats wordt gegeven, en dan hoogstens een tweederangsplaats.

De wetenschap dat Gods koninkrijk niet van deze wereld is, bewaart een christen voor overmoed die ertoe kan leiden een soort christelijke totalitaire staat op aarde te vestigen. Hij zal wensen dat de inrichting van de samenleving door Bijbelse normen en waarden wordt gestempeld. Huwelijk en gezin als hoeksteen van de samenleving is daarvan wel het belangrijkste element.

Een christen zal bovenal mensen die hij op zijn weg geplaatst ziet voor Christus willen winnen. Het belangrijkste daarbij is het uitstralen van de waarheid dat wij Christus liefhebben, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad.

In de tweede plaats zal hij niet-christenen pogen te wijzen op het heilzame karakter van Bijbelse normen en waarden. Juist omdat deze normen en waarden bij de werkelijkheid passen, is het besef daarvan ook (ver) buiten het christelijk geloof aanwezig.

Toevallige meerderheid
Het verdrietige van onze samenleving is dat een groot deel ervan niet van absolute normen en waarden wil weten. Juist dat maakt een samenleving vatbaar voor dictatuur en intolerantie. De normen en waarden van de toevallige meerderheid worden dan allesbeslissend.

Samenvattend: Een christen zoekt eerst het koninkrijk van God en zoekt anderen daartoe te bewegen, niet in de laatste plaats door zijn eigen levenswandel. Door eerst het koninkrijk Gods te zoeken levert men een wezenlijk bijdrage aan het voorkomen van desintegratie van de samenleving.

Waar christenen hun Bijbelse roeping ontrouw zijn, ontgaat hun niet alleen het koninkrijk van God, maar dragen zij bij aan desintegratie van samenleving.

De auteur is predikant van de hersteld hervormde gemeente in Waarder en docent Bijbelse theologie, hermeneutiek en apologetiek aan het seminarium van de Hersteld Hervormde Kerk aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.