Voor sommige Afrikaanse landen komt het vertrek van geneeskundigen neer op een echte aderlating. Dertig procent van de Ghanese artsen werkt nu bijvoorbeeld in een van de vier rijke Engelstalige landen.De medische braindrain heeft dramatische gevolgen. De meeste Afrikaanse landen hebben zelf te weinig medisch personeel om in alle plattelandsgebieden zorg te verstrekken en om uitdagingen als de aidsepidemie het hoofd te bieden.

Ook Azië en sommige Caraïbische landen helpen de ziekenhuizen in de VS, Groot-Brittannië, Australië en Canada recht houden. In de vier landen werken bijna 60.000 Indiase, ruim 18.000 Filipijnse en zo’n 13.000 Pakistaanse artsen. Maar in verhouding met het aantal artsen in Azië weegt de medische hersenvlucht er niet zo zwaar door als in Afrika en de Caraïben. Ironisch genoeg halen de VS ook veel medisch personeel in Canada, waardoor dat land zelf internationaal op zoek moet om de gaten in zijn gezondheidssysteem te stoppen.

Fitzhugh Mullan, de auteur van de studie, onderzocht de emigratie van medisch personeel uit 120 landen met minstens 1000 artsen naar de VS, Groot-Brittannië, Australië en Canada. Kleinere landen werden niet onderzocht, al ligt de emigratie daar vaak nog hoger. Er werken bijvoorbeeld meer Liberiaanse artsen in Noord-Amerika en Groot-Brittannië dan in eigen land.

De rijke Engelstalige landen zouden niet zonder buitenlandse artsen kunnen - gemiddeld een kwart van hun geneesheren komt van overzee. Problematisch is vooral dat ze overwegend een toeloop van artsen krijgen uit ontwikkelingslanden. Groot-Brittannië haalt driekwart van zijn medische gastarbeiders uit arme landen. Ook in landen als Frankrijk en Portugal werken artsen uit Afrika, maar de cijfers voor de Angelsaksische landen liggen veel hoger.

Groot-Brittannië en de VS kampen met een groot gebrek aan medisch personeel, en dat wordt almaar erger. Volgens het New England Journal of Medicine zullen de VS tegen 2020 zo’n 200.000 artsen en 800.000 verpleegkundigen tekortkomen. Volgens Mullan, professor aan de George Washington Universiteit in Washington, moeten de VS dringend voor meer studieplaatsen voor geneeskundigen zorgen.

Afrikaanse en andere arme ontwikkelingslanden kunnen elke arts goed zelf gebruiken. De uitgevers van het New England Journal of Medicine schatten dat zwart Afrika naast de 600.000 artsen, verpleegkundigen en vroedvrouwen die er nu werken, nog eens een miljoen goed opgeleide gezondheidswerkers nodig heefy om de hele bevolking te bereiken. Aids, malaria en ziekten die het gevolg zijn van ondervoeding en slecht drinkwater stellen de Afrikaanse gezondheidszorg voor een grote uitdaging. De Afrikaanse landen zouden meer hulp uit het buitenland moeten krijgen in plaats van hun beste artsen te verliezen, argumenteert Mullan.

Migratie heeft niet alleen nadelen. De Wereldbank publiceerde vorige week een rapport waarin de enorme financiële overdracht van migranten naar het thuisfront wordt benadrukt. Geëmigreerde artsen sturen ook geld naar huis, en collega’s in hun land profiteren soms van hun contacten en kennis. Maar experts zijn het erover eens dat de negatieve effecten overwegen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werkt aan een actieplan dat arme landen moet helpen genoeg gezondheidswerkers in eigen land te houden.