„We zouden in Nederland hysterisch worden over het gebrek aan steriliteit in de operatiekamers, die vol vliegen zitten. Maar iedereen doet zijn werk zo goed en zo kwaad als het kan, en het werkt.” De orthopedisch chirurg Maarten de Waal Malefijt, normaal werkzaam in het Radboudziekenhuis in Nijmegen, staat te midden van enkele tenten met gewonden in de tuin van het districtshospitaal in Mansehra.Door de grote toestroom van aardbevingsslachtoffers is er door diverse hulporganisaties rondom het ziekenhuis een waar tentenkamp opgericht waar de gewonden hun operaties afwachten. Mensen met bebloede verbanden en zelfgemaakte spalken waarmee zij hun eigen botbreuken hebben gezet, strompelen af en aan op het stoffige terrein, dat is vergeven van de vliegen.

De Waal Malefijt is een van de vier Nederlanders die momenteel aan de lopende band gewonden opereren. Samen met de eveneens in het Nijmeegse ziekenhuis werkzame anesthesist Bas Gerritsen en revalidatiearts Henk van de Meent en plastisch chirurg Gabriël Jansen, die in een privékliniek in Mill werkt, gaf hij gehoor aan een oproep van hulporganisatie Cordaid om een steentje bij te dragen in het Pakistaanse rampgebied.

De vier moeten dagelijks improviseren om de nog steeds toenemende stroom gewonden te kunnen helpen. De Waal Malefijt: „De omstandigheden zijn hier dusdanig, dat je denkt: Dit kan helemaal niet. Van hygiëne is geen enkele sprake. Als je in Nederland tijdens een operatie om een boor vraagt, krijg je een steriel chirurgisch instrument. Maar hier krijg je gewoon een Black(&(Decker-boormachine in je handen gedrukt. Als je boft, zit er nog een variabel toerental op, maar meestal is zelfs dat niet eens het geval.”

Grote snee
In de operatiekamer liggen een vrouw met een grote wond op haar rug en een jongetje. Jansen heeft een grote snee in de arm van het slachtoffertje gemaakt om een kwetsuur bloot te leggen, terwijl Gerritsen de patiënt nauwlettend in de gaten houdt. „We hebben zelf een digitale camera meegenomen om de patiënten voor en na de operatie vast te leggen”, aldus Gerritsen. „Op die manier kunnen we zelf het herstel van de mensen in de gaten houden, omdat er verder geen enkele vorm van registratie is.”

De Nederlanders krijgen dagelijks slachtoffers met al weken oude grote wonden op de operatietafel. Na behandeling hiervan schaven ze reepjes huid van andere lichaamsdelen van het slachtoffer die getransplanteerd worden op de wond. „Het is uitermate belangrijk dat die wonden snel worden bedekt”, aldus De Waal Malefijt. „Alleen op die manier kunnen we het infectiegevaar beperken.”

Ook krijgen de vier veel met ruw uitgevoerde amputaties te maken die vlak na de aardbeving zijn uitgevoerd om het leven van slachtoffers te redden. Het is aan hen het overgebleven deel van armen of benen te behandelen, zodat gewonden weer snel kunnen herstellen. „Sommige amputaties zijn nog niet eens bedekt”, aldus de orthopedisch chirurg. „Die mensen komen hier binnen met een stomp waar het bot nog uitsteekt. Nadat ze hier geopereerd zijn, kunnen ze uiteindelijk een prothese aangemeten krijgen.”