Met de puriteinen deelde Hooker -niet te verwarren met de puritein Thomas Hooker uit Amerika- de reformatorische visie op de verzoening, aldus Simut. „Hij verschilde echter met hen in zijn overtuiging dat ook rooms-katholieken gered kunnen worden en dat de kerk door bisschoppen bestuurd moet worden.”Dr. Simut (29) is een Roemeens theoloog die docent is aan de Emanuel Universiteit van Oradea in Roemenië, de universiteit die uitgaat van de baptistenkerk in deze plaats. Corneliu begon in 1999 zijn promotiestudie in het Schotse Aberdeen. Hij wilde aanvankelijk puriteinse theologie gaan studeren, maar dr. Carl R. Trueman, destijds docent in Aberdeen en nu aan het Westminster Theological Seminary in Philadelphia (VS), vond het beter dat hij eerst een belangrijke theoloog van de zogenaamde High Church in Engeland ging bestuderen.

Simut koos daarom Hooker. Het intrigeerde hem dat er over Hooker zo veel wetenschappelijke visies de ronde deden. „Voor de een was hij anglicaan, voor de ander rooms-katholiek en voor sommigen zelfs een contrareformatorisch theoloog. Er zijn theologen die hem half gereformeerd noemen en theologen die hem tot de overtuigd gereformeerden rekenen. Tot die laatste groep behoor ik, samen met theologen als Gordon Rupp, Patrick Collinson, Philip E. Hughes en nog vele anderen.”

Simut zet in zijn proefschrift, getiteld ”The Doctrine of Salvation in the Sermons of Richard Hooker” (in eigen beheer uitgegeven), uiteen dat Hookers theologie een consequente voortzetting is van de continentale en Engelse Reformatie.

„In het begin van de regeringsperiode van Hendrik VIII propageerden de Engelse hervormers, zoals William Tyndale en John Frith, een theologie die sterk onder invloed stond van lutheraanse denkbeelden. De nadruk op ”alleen Christus” was kenmerkend voor de theologie van Robert Barnes en Thomas Cranmer. Hooker staat op één lijn met deze hervormers, vooral op het punt van de leer van de verzoening en van de Schrift. Niemand kan volgens hem gered worden tenzij hij een juiste kennis van de Schrift heeft.”

Met de puriteinen verschilde Hooker over de zaligheid van de rooms-katholieken. „Wie in Christus gelooft, wordt gered. Dat is zijn uitgangspunt en een algemene regel. Het is van toepassing op iedereen, inclusief de doorsnee rooms-katholiek. Hij gaat zelfs zo ver dat hij de mogelijkheid vermeldt dat godvruchtige heidenen kunnen worden gered. Daarmee staat hij overigens op één lijn met Erasmus en Zwingli.”

Hooker heeft ondertussen wel oog voor de verschillen tussen Rome en Reformatie. Die verschillen spitsen zich vooral toe op de leer van de verzoening. Het vormt de kern van het proefschrift van Simut. „Rooms-katholieken geloven dat de gerechtigheid van mensen een rol speelt bij het heil, zij het een ondergeschikte. De gewone weg van de heilsbedeling is de instorting van de genade via de sacramenten. Protestanten benadrukken daarentegen dat de mens geen enkele verdienste heeft bij het verwerven van het heil en dat de genade wordt toegerekend in plaats van ingestort. De heiliging is verschillend van de rechtvaardiging, in die zin dat de goede werken het gevolg en niet de voorwaarden van het geloof zijn.”

Hooker heeft wel andere gedachten over de leer van de dubbele predestinatie in de klassieke calvinistische betekenis. Dr. Simut: „Hij vindt dat de leer van dubbele predestinatie de gedachte bevordert dat God Zijn rechtvaardigheid toepast zonder enkele oorzaak in de mens te nemen. Hij kon niet de gedachte aanvaarden dat God mensen eeuwig zou straffen om niets. Aan de andere kant aanvaardt hij de gedachte van de verwerping als keerzijde van Gods predestinatie. Hij zegt alleen dat God niet actief betrokken is in het van eeuwigheid kiezen van mensen tot hun eeuwige straf.”

Volgens Simut is de opvatting van Hooker op dit punt niet in tegenspraak met die van Calvijn. „Het is moeilijk dit verschil precies uit te drukken, maar terwijl Calvijn onomwonden zegt dat Gods verkiezing tot zaligheid noodzakelijk de predestinatie tot eeuwige straf impliceert, zegt Hooker dit min of meer ook. God predestineert sommigen actief tot hun eeuwige verlossing, ja, maar anderen laat Hij passief in hun verdoemenis.”

Dr. Simut promoveerde in 2003 op Hooker aan de filosofische faculteit van Aberdeen, nu haalde hij zijn doctorsgraad in de theologie in Nederland, en wel aan de Theologische Faculteit Tilburg. Wat beweegt hem te promoveren aan een rooms-katholieke universiteit? Dr. Simut: „Ik wilde aan deze universiteit studeren omdat ik mijn protestantse theologie wilde testen in een rooms-katholieke context. Daarbij komt dat ik al goed samenwerkte had met mijn huidige promotor, prof. Nico Schreurs. Iedereen in Tilburg is rooms-katholiek, maar dat hinderde hen niet om mij, een protestant, te accepteren.”

De jonge tweevoudige doctor is ervan overtuigd dat hij een bijdrage heeft geleverd aan het ontdekken van de gereformeerde wortels van Hookers theologie. „Hookers heilsleer is onmiskenbaar protestants en meer in het bijzonder gereformeerd. Dat hij de vroege traditie van de eerste Engelse hervormers voortzet, blijkt duidelijk uit zijn behandeling van enkele van de belangrijkste thema’s van het lutherse en het gereformeerde protestantisme, zoals geloof, rechtvaardiging, heiliging, verheerlijking, uitverkiezing, verwerping en de soevereiniteit van God.”

Hooker verschilde wel van Calvijn in zaken betreffende de kerkregering. „Hij accepteert het bestaan van de bisschoppen als degenen aan wie Christus het kerkelijk gezag heeft toevertrouwd. Hij erkent dat bisschoppen niet in de Schrift te vinden zijn, maar in de traditie van de kerk. Maar de parallellen met de gereformeerde leer zijn veel opvallender. Ik heb indertijd Hooker gekozen zonder te weten dat hij gereformeerd was, maar nu ben ik ervan overtuigd dat hij dat is. Ik ben daarom des te verheugder dat ik mijn loopbaan ben begonnen met Hooker, omdat ik theologisch ook in dat spoor wil gaan.”