Open source software is ”free”. Niet in de zin van ”gratis”, zoals in ”free beer”, maar in de betekenis van ”vrij”, zoals in ”free speech”. Oftewel: gratis bier en vrije meningsuiting. Vrij in de zin dat de betreffende programma’s voor iedereen altijd beschikbaar moeten zijn in hun meest open vorm: de broncode.Deze vrijheid wordt in veel gevallen ook hard afgedwongen door een zeer restrictieve licentie: de GNU Public License (GPL). De GPL staat verspreiding van de software alleen maar toe als ook de broncode wordt meegeleverd. Wijzigingen aanbrengen mag, maar het resultaat valt automatisch onder dezelfde licentie. Geld verdienen met deze software mag ook, maar je mag niet verbieden dat anderen dezelfde software gratis aanbieden.

Liefdadigheid

Wat is hier nu het belang van? Dat er software zijn waar geen enkel bedrijf zeggenschap over heeft en die voor iedereen (ongeacht de omvang van zijn portemonnee) altijd beschikbaar zijn. Als gebruiker van The Gimp weet ik dat ik dit pakket altijd kan gebruiken, dat ik het ook altijd aan een ander mag doorgeven en dat het mij vrij staat om er wijzigingen in te maken.

Hoe goed en vriendelijk het principe van open source software ook is, dit alles is niet vrij van linkse en haast communistisch aandoende ideeën. De arbeider is zijn loon waardig, dat geldt ook voor het maken van software! Echter, net als met zoveel andere dingen, wordt de open source software niet alleen gedreven door deze extreme opvatting. Veel software valt ertussenin, en de meeste open source software bestaan uit kleine onafhankelijke programma’s die door één hobbyprogrammeur zijn gemaakt. De ideologie van deze programmeurs gaat niet verder dan dat ze het fijn vinden dat anderen ook hun software gebruiken en hen er eventueel bij helpen.

Daarnaast komen er steeds meer bedrijven die hun software onder twee licenties uitgeven: als gratis download onder de GPL én als commercieel ondersteund pakket onder een andere licentie. Deze bedrijven plukken de vruchten van de open source gemeenschap, doordat die de code van het programma kan bekijken en verbeteren, terwijl ze niet bang hoeven te zijn dat ze aan liefdadigheid ten onder gaan, omdat bedrijven vaak de voorkeur geven aan een goed ondersteund pakket en daar geld voor over hebben.

Op die manier werkt bijvoorbeeld Sun met OpenOffice.org (open source) en StarOffice (commercieel). Welk idee er ook achter zit, het resultaat blijft toch hetzelfde: de als open source uitgebrachte software is voor iedereen beschikbaar zonder beperkingen.

Wanneer we onze wenkbrauwen fronsen bij de soms linkse ideeën van open source ontwikkelaars, is het goed om daar de ideologie van een gemiddeld commercieel bedrijf zoals Microsoft naast te leggen. Microsoft zal er alles aan doen om de winst te maximaliseren. Dat is het bedrijf ook niet kwalijk te nemen, zo werken de meeste concerns.

Kartelwaakhonden

Echter, het maken van software voor computers is van zo’n strategisch belang dat het riskant kan worden om dat in handen van één enkel commercieel bedrijf te leggen. Niet alleen in economisch opzicht, zoals we dat hier beschermen door allerlei kartelwaakhonden, maar ook wanneer het gaat om vrijheid. Het gaat hier niet om de mogelijkheid om uit verschillende wasmachines te kunnen kiezen, maar het gaat om onze vrijheid in het communiceren. Daar gebruiken we tenslotte onze computers hoofdzakelijk voor.

Bovendien, als onze communicatiemogelijkheden in handen zijn van één bedrijf wordt het risico groot dat iemand er een keer misbruik van maakt. Open source software daarentegen garandeert de keuzevrijheid. Tenminste, zolang er mensen zijn die dat van essentieel belang vinden. ”Free speech” is misschien niet het allerbelangrijkste in het leven, maar we zouden het ook niet graag kwijtraken.

De auteur is werkzaam in de it-branche .