Diverse onderzoeken in de reformatorische gezindte bewijzen dat jongeren volop gebruikmaken van de moderne media en dat hun ouders met een inhaalslag bezig zijn. Niet de vraag óf, maar de vraag hóé we ermee omgaan, vereist bezinning. ”Opvoeding in beeld”, vorige week op de Wegwijsbeurs gepresenteerd, doet een handreiking.Het boek telt tien hoofdstukken van negen verschillende auteurs. De rode draad door alle bijdragen is die van Gods geboden. Verantwoord omgaan met de moderne media kan alleen bij het licht van de Bijbel. Samengevat in vier trefwoorden: bewustzijn (moderne media bieden prachtige mogelijkheden, maar zijn ook een groot gevaar), gewetensvorming (het beste filter zit tussen de oren), openheid (blijf in gesprek met kinderen over wat ze zien, horen, versturen en downloaden) en een gezonde mate van achterdocht (denk niet dat iemand immuun is voor de gevaren van de moderne media).

Jongeren worden bedolven onder de informatie. Ze krijgen dagelijks vijf keer zo veel te verwerken als hun leeftijdgenoten dertig jaar geleden. De moderne media spelen daar een allesbeheersende rol in. „ICT-uitvindingen en het gebruik ervan zijn niet te remmen. Ze komen tot ons, of beter: over ons”, schrijft J. H. Mauritz, directeur van de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten.

Kerk-tv
Het einde van de ict-stroom is nog niet in zicht. Dat bewijst het hoofdstuk ”Tasten in de toekomst” van dr. ir. S. M. de Bruijn, adjunct-hoofdredacteur van deze krant. Digitale tv rukt op. Niemand hoeft meer naar de winkel voor een ’kijkkast’. Tv-kijken doe je op de computer. Zelfs kerktelevisie bestaat al. Een zondagje ziek? Volg thuis de dienst van de plaatselijke gemeente via een videoverbinding. Mobieltjes worden steeds geraffineerder. De nieuwste modellen hebben open internet. De wereld zit in je binnenzak.

Meer dan ooit is mediaopvoeding nodig, schrijft Fruytier-stafmedewerker drs. F. A. van Hartingsveldt. Allereerst in het gezin. Waarom daar? Omdat jongeren in een wereld van ”veel, vlug en vrij” leven. Het gezin biedt -als het goed is- de rust om te praten met kinderen over hun mediagedrag.

De media zelf bieden gespreksonderwerpen genoeg: de dood is niet erg, seks is belangrijker dan liefde, geweld geeft een kick en magie hoort erbij. Die lading hebben veel computerspelletjes, dvd’s en films. De schrijver concludeert: Media zijn in feite ongevraagde medeopvoeders die maar al te vaak meer invloed hebben dan de ouders. Hij pleit voor concrete afspraken in het gezin. Niet langer dan vijftig minuten achter elkaar computeren; op zaterdagavond blijft de pc uit; en: wie zich niet aan de regels houdt, mag een week niet achter het scherm.

Mediaopvoeding kan niet zonder gewetensvorming. Daarom schrijft Van Hartingsveldts echtgenote, drs. A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree, een hoofdstuk over de functie van het geweten in het licht van de Bijbel en de ontwikkeling ervan in de verschillende leeftijdsfasen. Gewetensvorming beweegt zich voortdurend tussen twee polen: grenzen stellen en ruimte geven, straf geven en waarderen. Doel van het proces is dat het kind zelfstandig verantwoorde keuzes leert maken. Een lesje psychologie, nuttig voor elke ouder.

Net zo informatief is het hoofdstuk ”Internet ís er” van Hoornbeeck-docent A. A. Gorter. Hij geeft een cursus digitale taal. Wat is adsl, inbellen, whitelisting, downloaden, spam, e-mail, chatten, msn, webloggen? Gorter toont aan dat internet, ondanks alle serieuze bedoelingen en mogelijkheden, er in de eerste plaats is voor de fun, voor het vermaak. Hij geeft aan dat de kwaliteit van de geboden informatie vaak oppervlakkig is, omdat internet per definitie kort en snel moet zijn.

Stellig is Gorter in het afwijzen van datingsites, waarbij mannen en vrouwen op zoek zijn naar elkaar. „Dating komt in verreweg de meeste gevallen neer op overspel en andere misstanden op homo- en heteroseksueel gebied.”

Checklist
„Het is maar een spelletje.” Met die veelgehoorde relativering verdedigen jongeren (en ouderen) het spelen van computerspellen. Jeugdwerkadviseur Niels Overbeeke toont aan dat de meeste computerspelletjes strijden met de Tien Geboden: moord, overspel en hekserij zijn normaal. Bovendien werken ze verslavend en gaan ze ten koste van andere belangrijke zaken als huiswerk maken, buiten spelen, lezen én stille tijd. Overbeeke sluit zijn bijdrage af met een checklist voor het beoordelen van computerspelletjes.

Onschuldiger dan internet en computerspelletjes lijkt de mobiele telefoon, maar jeugdwerkadviseur Laurens Kroon beschrijft in ”Bellen wordt bijzaak” dat het mobieltje verandert in een minicomputer. Met je mobieltje kun je ook internetten, foto’s en video’s maken, tv-kijken en muziek beluisteren.

Sinds vorig jaar zijn er in Nederland meer mobieltjes dan inwoners. Satan heeft er een machtige pijl bij gekregen, concludeert de schrijver. Ouders proberen hun gezin te beschermen tegen open internet door thuis een filter te nemen, maar de kinderen lopen met open internet in hun binnenzak. Ouders moeten over zowel de aanschaf als het gebruik van het mobieltje concrete afspraken met hun kinderen maken, aldus Kroon.

RD-journalist Ewout van der Staaij legt de wortel van de verleiding bloot: moderne media zoomen in op het beeld. John Bunyan wist al dat de duivel via de oogpoort de meeste invloed heeft. De gereformeerde gezindte wordt massaal meegezogen in de omslag van woord- naar beeldcultuur. Traditionele bezwaren tegen drama, toneel en bioscoop staan onder druk door het oprukken van video’s en dvd’s. Hoe moeten we aankijken tegen ’onschuldige’ films als Pietje Bell, de Kameleon en Swiebertje? Van der Staaij pleit ervoor kritisch te blijven.

Helder
Ds. W. Silfhout geeft pastorale handreikingen voor een christelijke levensstijl. Opnieuw komen de Tien Geboden ter sprake. Op basis van Gods Wet, de brieven van Paulus en aanbevelingen van Calvijn noteert de Capelse predikant vier zaken: word niet gelijkvormig, haat de zonde, wees matig in het gebruik van op zichzelf geoorloofde zaken en overdenk het toekomende leven.

”Opvoeding in beeld” is een waardevol boek. De schrijvers draaien niet om de hete brij heen, maar geven eerlijke, evenwichtige voorlichting, aangevuld met concrete vragen voor het gesprek tussen ouders en kinderen. Het boek maakt de ondertitel, ”Een handreiking voor mediagebruik in het gezin”, volledig waar. En nu de praktijk.

N.a.v. ”Opvoeding in beeld”, onder redactie van F. A. van Hartingsveldt en L. A. Kroon; Uitg. Den Hertog, Houten; ISBN 90 331 1958 7; 168 blz.; € 15,90.