De regeringsleiders zeiden dat donderdag op de top van Europese leiders in het Britse Hampton Court nabij Londen. Het fonds moet regio’s helpen die fabrieken zien vertrekken naar lagelonenlanden. Ontslagen personeelsleden kunnen hulp krijgen bij het zoeken naar een andere baan. Ook training en verhuizingen zouden kunnen worden vergoed.Voorzitter Barroso van de Europese Commissie lanceerde het idee vorige week. Het kreeg inmiddels steun van de Franse president Chirac. Frankrijk ziet met lede ogen veel fabrieken sluiten wegens de concurrentie van lagelonenlanden. Ook de Britse premier Blair, die de EU–vergadering voorzit, is voorstander.

Maar Nederland en Duitsland, beide grote betalers aan ’Brussel’, hebben hun bedenkingen. Schröder zegt geen geld te hebben voor nog meer Europese uitgaven. Balkenende heeft kritiek op de gedachte achter het fonds. „Ik vraag mij af of het past bij de dynamiek die je zou willen in de Europese economie", zei hij. „Het is merkwaardig dat wanneer landen als China en de VS zich richten op nieuwe producten en markten, wij in Europa kiezen voor een defensieve houding".

Denemarken en Zweden lieten eveneens hun twijfel blijken. Premier Ansip van Estland is ook sceptisch. „Het is voor mij tamelijk lastig te begrijpen waarom we dit fonds nodig hebben", zei hij. „We belonen dan landen die zich niet tijdig hebben aangepast".

Een woordvoerster van de Europese Commissie pareerde de kritiek. Ze stelde dat het fonds geen extra geld kost. Het budget komt uit overschotten en meevallers van de EU–begroting. Hoeveel geld dat precies is, kon ze niet zeggen. „Het verschilt van jaar tot jaar. Hoeveel geld nodig is, is ook nog moeilijk te bepalen". Het afgelopen jaar, zo gaf ze als voorbeeld, zat er 1,2 miljard euro in de reserves. Overigens hebben de lidstaten een eerder soortgelijk plan afgewezen, maar dat voorstel zat anders in elkaar. Een besluit over het fonds valt later, bij de besprekingen van de meerjarenbegroting in december.

De staats– en regeringsleiders waren donderdag wel eensgezind over het hoofdonderwerp van de top: de toekomst van Europa in een wereld waarin steeds meer producten uit lagelonenlanden komen. Ze omarmden allemaal een discussiestuk van de Europese Commissie, waarin de noodzaak van flexibeler werken en hervorming van de sociale zekerheid wordt onderstreept. Ook moet er meer geld komen voor onderzoek en ontwikkeling.

Balkenende zei vooraf dat „Nederland al goed op streek is" door de recente hervormingen van prepensioen, WAO en WW. „We hebben een voorsprong op andere landen", meent de premier.