Drie weken geleden had alleen de socialistische vakcentrale ABVV–FGTB opgeroepen tot een algemene staking. De andere bonden wilden toen nog onderhandelingen met de regering–Verhofstadt afwachten. De spoorbonden van de andere centrales sloten zich echter bij de staking aan. Vrijdag willen de spoorbonden de treinen echter wel laten rijden, om stakers naar Brussel te kunnen vervoeren voor een grote demonstratie.Bij de actie van drie weken geleden, legde uiteindelijk ruim een kwart van alle Belgische werknemers het werk neer. De verwachting is dat het aantal stakers komende vrijdag veel hoger zal zijn.

Het ongenoegen over het verhogen van de leeftijd voor de vut, in België brugpensioen geheten, is inmiddels ook groot bij de leden van andere bonden, waaronder de christelijke vakvereniging in het onderwijs. Veel scholieren zullen daardoor vrijdag een extra dag vrij hebben, in tegenstelling tot drie weken eerder.

De Belgische luchtvaartmaatschappij SN Brussels Airlines, de opvolger van het failliete Sabena, kondigde woensdag aan gewoon alle vluchten uit te zullen voeren. Mogelijk moet SN toch vluchten annuleren, omdat bagageafhandelaars en personeel van dienstverlenende bedrijven op de luchthaven van Brussel wel zal staken.

Ook de programmering bij de openbare omroep VRT wordt danig in de war gestuurd door stakende werknemers. Voor vrijdag is een alternatief uitzendschema opgesteld, met onderbrekingen en herhalingen.

Na lange onderhandelingen met de sociale partners besloot de regering–Verhofstadt ruim twee weken terug om de leeftijd voor het brugpensioen te verhogen tot 60 jaar. Wel zijn er uitzonderingen voor personeel dat zwaar werk heeft verricht.

De werkgeversorganisaties VBO, Unizo en Voka vinden dat Verhofstadt de bonden daarmee teveel tegemoet komt. De bonden en het merendeel van hun leden willen het principe van een vut op 58 jaar handhaven.

De oktoberstakingen zijn de eerste twee grote algemene vakbondsacties in België sinds 1993, toen de toenmalige regering–Dehaene het mes zette in de sociale zekerheid. Op de achtergrond speelt nu ook mee dat de vakcentrales vrezen dat de verhoging van de leeftijd voor brugpensioen slechts het begin is van meer ingrijpende maatregelen.

De paarse regering heeft al aangekondigd niet te zullen wijken voor de grote vakbondsdruk. Verhoging van de leeftijd voor vervroegd pensioen is volgens Verhofstadt onvermijdelijk wil België de toenemende vergrijzing kunnen betalen.

Rond de staking van vrijdag hangt inmiddels een gespannen sfeer, omdat de werkgevers niet opnieuw zullen accepteren dat stakingspiketten toegangswegen naar industrieterreinen blokkeren. Dat gebeurde drie weken terug wel, waardoor veel werkwilligen niet aan de slag konden. Unizo heeft inmiddels advocaten in de arm genomen om onterechte blokkades meteen bij de rechter aan te vechten.

Drie weken geleden greep de politie niet in bij wegblokkades. De Belgische minister van Binnenlandse Zaken Dewael heeft inmiddels gezegd de politie vrijdag wel te laten optreden. Ondertussen gooide de Vlaamse werkgeverskoepel Voka olie op het vuur door bedrijven in radiospots op te roepen juridische stappen te nemen tegen stakingspiketten. „Er is het recht op staken, maar ook het recht op werk", aldus Voka.

Hoe hoog veel Belgische werknemers de verhoging van de leeftijd voor het brugpensioen zit, bleek afgelopen maandag al. In veel metaalbedrijven in Wallonië braken spontane stakingen uit. Ook in de Vlaamse tractorfabriek van de Amerikaanse producent Case New Holland legde het personeel het werk neer, waarbij het kwam tot opstootjes tussen stakers enerzijds en de politie, die werkwilligen wilde beschermen. Daarover loopt inmiddels een rechtszaak.

Opmerkelijk genoeg kwamen de bonden de werkgevers woensdag wel weer tegemoet. Bedrijven in de transport– en distributiesector hebben personeelsleden die willen gaan staken gevraagd zaterdag te komen werken om de geleden schade te herstellen. De bonden zijn hier niet op tegen. „De staking is namelijk gericht tegen de regering, niet tegen de bedrijven", stelde het gezamenlijke vakbondsfront in een verklaring.