Als de 85-jarige Wal-Mart-erfgename Helen Walton sterft, wordt de charitatieve stichting van de familie waarschijnlijk 20 miljard dollar (16,7 miljard euro) rijker. De Walton Family Foundation steunt vooral scholen die een alternatief moeten bieden voor het openbare onderwijs in de VS.Met het legaat van Helen Walton, de verzwakte weduwe van supermarktmagnaat Sam Walton, zal de Walton Family Foundation de grootste en misschien ook meest invloedrijke stichting ter wereld worden.

Helen Walton staat net als drie van haar kinderen in de lijst met de tien rijkste Amerikanen die het zakenmagazine Forbes elk jaar secuur opstelt. Eerder dit jaar stierf haar zoon John, die tot dan ook in het rijtje thuishoorde. De familie Walton controleert bijna 40 procent van de aandelen van Wal-Mart, goed voor 90 miljard dollar.

Alle Waltons hebben eigen filantropische projecten, maar de meeste goededoelenprojecten financiert de steenrijke familie via de Walton Family Foundation en de Wal-Mart Foundation. De eerste stichting geeft elk jaar meer dan 100 miljoen dollar weg, een aanzienlijk deel daarvan aan tegenstanders van het openbaar onderwijs in de VS. De Wal-Mart Foundation deelde vorig jaar meer dan 170 miljoen dollar uit, vooral aan lokale projecten en religieuze groepen.

Vooral conservatief Amerika profiteert van het geld van de Waltons. Het Wal-Mart Stores Inc. Political Action Committee for Responsive Government, een kleinere instelling die rechtstreeks politieke doeleinden nastreeft, gaf in 2004 1,6 miljoen dollar aan de Republikeinen en minder dan een half miljoen aan de Democraten. John Walton, die eerder dit jaar om het leven kwam bij een vliegtuigongeluk, was de activist in de familie. Hij stopte veel geld in zogenaamde charter schools -onderwijsinstellingen die worden opgezet door initiatiefnemers die hun eigen, meestal conservatieve opvattingen willen onderwezen zien- en school vouchers (beurzen die ouders kunnen gebruiken om hun kinderen van problematische openbare scholen weg te halen en onder te brengen bij private scholen die vaak een religieuze inslag hebben).

„Het belang van de Waltons houdt geen verband met het geld dat ze nu uitgeven, maar wel met wat ze binnen enkele jaren zullen uitdelen en waar het geld belandt”, schrijft het Nationaal Comité voor Ontvankelijke Filantropie (NCRP), een Amerikaanse actiegroep die de grote stichtingen in de gaten houdt.

De Waltons zijn niet de enige rijke Amerikanen die een vermogen uitgeven aan charitatieve instellingen die hen helpen hun imago op te poetsen en hun politieke opvattingen in de praktijk te brengen. Volgens het NCRP gaven Amerikaanse bedrijven en hun stichtingen in 2004 12 miljard dollar aan goede doelen.

Wal-Mart zelf is het tegendeel van een liefdadigheidsinstelling. De onderneming, die met 5000 vestigingen de grootste supermarktketen ter wereld is, wordt ervan beschuldigd haar werknemers onder te betalen en veel van haar goedkope waren in te kopen bij bedrijven overzee waar erbarmelijke arbeidsomstandigheden heersen.

Kwade tongen beweren dat de Waltons ook met hun gulle giften geldgewin op het oog hebben. Als de openbare scholen in de VS verder verzwakken, wordt het onderwijs een interessant wingewest. De dit jaar overleden John Walton had 240.000 aandelen van de Tesseract Group Inc., een onderneming die scholen beheert.