Koken, zuiveren, indikken en kristalliseren
AMSTERDAM (ANP) - „Ruwe rietsuiker is stroperiger en lekkerder, terwijl bietsuiker gezonder is. Maar het eindproduct is exact hetzelfde.” Oud-directeur H. Heere van de suikerfabriek in Halfweg heeft zo zijn voorkeur. „Suiker is lekker en bovendien hebben we het nodig. Het zit niet alleen in snoep maar ook in onze potten met erwten.”
Op de tentoonstelling ”Suiker, de wonderlijke geschiedenis van een zoetstof” komt de hele historie van het levensmiddel aan bod. Van rietstengels tot suikerbieten, van zilveren suikerkop tot sugar stick, van honderden kleine fabriekjes tot schaalvergroting. In het Amsterdams Historisch Museum is vanaf vrijdag tot 19 februari de expositie te zien.„Suiker plakt. Of je kunt de werkdruk niet aan en je werkt hooguit twee jaar in de suikerwereld, of je blijft er je hele leven”. Heere bleef zelf 35 jaar ’plakken’. De drie maanden voor Kerst, de zogeheten bietencampagne, zijn de drukste voor suikerfabrieken. De oogst en de verwerking van de suikerbieten vindt dan plaats. „De fabriek is dan volcontinu, er wordt niet gestopt en keihard gewerkt. Dan is er echt een groot gevoel van saamhorigheid. Met zijn allen er tegenaan.” Suiker maken bestaat uit koken, zuiveren, indikken en kristalliseren. Suiker wordt fijner naarmate de bewerking vaker wordt herhaald.
De vergoedingen zijn zeer goed in die periode, aldus Heere, maar dat is volgens de oud-directeur niet de reden dat mensen blijven plakken. „Het gevoel van een gezamenlijk doel voor ogen hebben, zo van die klus klaren we met zijn allen, dat is veel belangrijker.”
Amsterdam kent een langere historie als het gaat om (de handel in) suiker. In de Gouden Eeuw importeert Nederland eerst suikerrietstengels uit Brazilië, later uit West-Indië en Suriname. Maar als ten tijde van Napoleon de aanvoer vanuit de koloniën wordt geblokkeerd, krijgen veel van de honderden kleine fabriekjes in de Amsterdamse binnenstad het moeilijk en verdwijnen. Het lijkt met de handel van suiker gedaan.
Als de productie van suiker uit bieten beter is ontwikkeld, kan een aantal bedrijven met moderne technieken grotere fabrieken exploiteren. De zogeheten Indische baten zorgen dat deze bedrijven investeringen krijgen. Amsterdam beleeft een tweede gouden tijd. Zonder suiker zouden belangrijke gebouwen als het Amstel Hotel en het Concertgebouw of de verbinding tussen Amsterdam en de Noordzee nooit zijn gerealiseerd. Ook de bekende uitgaansgelegenheid De Melkweg is een oude suikerfabriek, de voormalige Granaatappel.
De fabriek in Halfweg opent in 1863 zijn deuren en blijft als de oudste draaiende fabriek tot 1992 bieten verwerken. Heere ziet de toekomst van de suikerfabrieken somber in. „Ze maken moeilijke tijden door, maar iedereen kan zeggen wat hij wil, we hebben suiker nodig en dat zal altijd zo blijven.”