CDA-Europarlementslid Eurlings heeft dat donderdag in Istanbul gezegd bij de jaarlijkse conferentie van Turkse, kerkelijke en Europese christendemocratische leiders.De klachten van minderheidsgeloven in het islamitische land blijken dezelfde als een jaar geleden. Zo is een belangrijk Grieks-orthodox seminarie bij Istanbul nog altijd verboden. Een ontwerpwet om de kerken hun in beslag genomen grond terug te geven, blijkt geen soelaas te bieden.

„Slechts dankzij rechters zijn er wat kleine verbeteringen”, weet Eurlings. „Kerken krijgen nu bijvoorbeeld gratis water, net als moskeeën. Maar nu is het tijd voor echte resultaten. Er is nog veel werk te doen. Als we deze zaak niet oplossen, is het de bijl aan de wortel van Turkse toetreding.”

Eurlings volgt namens het Europees Parlement de Turkse toetreding tot de Europese Unie. Zijn rapport hierover is richtinggevend in het Europees Parlement.

De Turkse regering zegt wel hard te werken aan meer tolerantie. Voor het gesloten Halki-seminarie van de Grieks-orthodoxe Kerk wordt een creatieve oplossing gezocht, meldde Saban Disli, vicevoorzitter van de regerende AK-Partij, bij de conferentie. „De sluiting in 1971 had niets te maken met geloof. Het was een juridische zaak. Onze wet staat namelijk geen private theologische school toe”, zei hij. „Het seminarie moet zich dus aansluiten bij een universiteit. Dan kan het zo weer open.”

De Grieks-orthodoxe patriarch Bartholomeüs I is daar echter niet toe bereid. Hij zei ook niets te merken van overleg met Turkije. „Wij hebben geen dialoog met de Turkse overheid. De politieke wil ontbreekt bij hen”, zei de kerkleider. Hij hoopt dat Turkije toetreedt tot de Europese Unie, „omdat alle individuen binnen de EU gelijk zijn.”

Voorzitter Pöttering van de christendemocratische fractie in het Europees Parlement meent eveneens dat Turkije de geloofsvrijheid nog sterk moet verbeteren. „Turkije heeft kerken nodig om te wennen aan het Europa, waar het zich bij willen aansluiten”, zei Poettering. „Als Turkije het seminarie niet heropent, voedt het de islamofobie in Europa.”

CDA-Europarlementslid Martens, zelf theologe, merkt dat Turkije geen scheiding heeft van islamitische kerk en staat. Terwijl moskeeën van alles mogen, is het bijvoorbeeld voor christelijke dominees niet toegestaan zelfs maar een bankrekening te openen.

Ze ziet verder ook geen volledige mensenrechten of een rechtsstaat in Turkije. Ze is daarom niet overtuigd van de toetredingsonderhandelingen, waartoe de EU-landen deze maand besloten. „Waar help je de bevolking mee: stopzetten of doorgaan van de onderhandelingen? Het is mij onduidelijk.”

Eurlings zei overigens wel hoopvol te zijn over de Turkse behandeling van Cyprus. Turkije erkent het EU-land niet. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Gül, had woensdag echter gezegd toch mogelijkheden te zien om Cypriotische schepen en vliegtuigen toe te laten in Turkije.