VOGELPEST OF VOGELGRIEP - Vogelgriep of aviaire influenza komt in veel verschillende varianten voor. Er bestaan milde, zogenoemde laagpathogene (LPAI) varianten, en gevaarlijke, zeer besmettelijke versies, de hoogpathogene (HPAI) virussen. Men spreekt van vogelpest wanneer veel vogels tegelijkertijd besmet raken met een gevaarlijke variant en daaraan doodgaan.VERSPREIDING - Trekvogels, vooral wilde eenden, dragen milde varianten van het virus bij zich zonder daar zelf ziek van te worden. Omdat deze milde vorm kan muteren in de gevaarlijke versies, vormen die virussen net zo goed een gevaar. Vogels kunnen het virus aan elkaar doorgeven via ademhaling, oogvocht en mest. Kippen en kalkoenen zijn het meest gevoelig voor besmetting. Ook mensen en handelstransporten kunnen het virus verspreiden. Reizigers kunnen dat bijvoorbeeld doen via een restje vogelpoep onder hun schoenen.

VOGELGRIEP BIJ MENSEN - Het vogelgriepvirus kan ook mensen -en zoogdieren als varkens en tijgers- besmetten. Concrete symptomen zijn koorts, spierpijn, rillerigheid, keelpijn, hoesten en een uitgeput gevoel. De symptomen komen heel snel op. Binnen twee tot drie uur voelt iemand zich echt ziek. Mensen die besmet raken met een vogelgriep overlijden vaak aan de gevolgen van een zware longontsteking.

STERFGEVALLEN - In vier landen -Vietnam, Thailand, Cambodja en Indonesië- heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) 117 menselijke besmettingen en zestig slachtoffers van het H5N1-virus vastgesteld. In Vietnam raakten sinds december 2003 ruim negentig mensen besmet. Van hen stierven er tot nu toe 41. Thailand telde twaalf doden en Cambodja vier. In Indonesië overleden onlangs nog drie mensen aan de ziekte. Onduidelijk is hoeveel menselijke gevallen van vogelgriep daadwerkelijk worden opgemerkt.

PANDEMIE - De vrees bestaat dat het vogelgriepvirus zal veranderen en dat mensen straks elkaar kunnen besmetten. Dat zou een wereldwijde griepepidemie -een zogenaamde pandemie- tot gevolg kunnen hebben die veel mensenlevens kost. Eerdere grieppandemieën waren de Spaanse griep (1918), met wereldwijd naar schatting 40 miljoen doden, de Aziatische griep (1957-58) en de Hongkong-griep (1968) met elk 2 tot 3 miljoen slachtoffers.

VERMENGING - Wanneer iemand besmet raakt met zowel een mensen- als een vogelgriepvirus kan vermenging van het erfelijk materiaal leiden tot een nieuw virus dat gevaarlijk is voor mensen en makkelijk van mens op mens over kan gaan: een pandemisch virus. Door personen die in aanraking komen met (mogelijk) besmette kippen, in te enten tegen de gewone, menselijke variant kan dubbelinfectie worden voorkomen.

VACCIN EN TAMIFLU - Een vaccin tegen de vogelgriep is niet van tevoren te maken, omdat het virus steeds een beetje verandert. Als het vaccin verschilt van de variant die circuleert, is het minder effectief. Bij een uitbraak zijn landen voorlopig aangewezen op de virusremmer Tamiflu (van het Zwitserse farmacieconcern Roche). Nederland heeft hiervan 5 miljoen doses besteld om bij een uitbraak mensen die ziek worden en hulpverleners te beschermen.

VOGELPEST EN NEDERLAND - In 2003 werd de Nederlandse pluimveesector getroffen door de vogelpest (H7N7). Op 1349 pluimveehouderijen werden kippen, kalkoenen en eenden gedood. In totaal werden 30,7 miljoen landbouw- en hobbydieren geruimd. Negentien mensen die bij het doden van de zieke dieren betrokken waren, raakten besmet met het virus. Een dierenarts uit Rosmalen is hieraan overleden.