Het arme dier zelf sneuvelde bij Waterloo, na zijn baas zovele diensten bewezen te hebben. Die was ontroostbaar, wilde zijn rijdier niet achterlaten en liet het opzetten om het uiteindelijk te plaatsen in Paleis Noordeinde in Den Haag. De destijds goed geprepareerde Wexy wordt nu alweer sinds lang bewaard in de Koninklijke Stallen in Den Haag, maar is vanaf vrijdag voor iedereen te zien in het Legermuseum in Delft. Daar maakt het opgezette dier deel uit van de expositie “Voor Napoleon. Hollanders in Oorlogstijd 1792–1815”.Het was ook in de negentiende eeuw geen echt gebruik om een paard op te zetten, vertelt Bert Wassenaar, Stalmeester van koningin Beatrix en de baas van de Koninklijke Stallen. „Je komt weinig opgezette paarden tegen. Het was natuurlijk een kostbare aangelegenheid en het gebruiken van paarden was toen immers ook heel gewoon. Dat de Prins van Oranje dit paard heeft meegenomen, wil wel zeggen dat hij er een heel bijzondere band mee heeft gehad, dat hij er ontzettend aan gehecht was."

De prins had een aantal lijfpaarden, paarden die precies aan de eisen voldeden. „Men reisde veel, dat kon je niet allemaal met één paard af", aldus Wassenaar. „Willem was daarbij een echte ruiter. Waar zijn vader Willem I zoveel mogelijk de glazen koets nam, ging hij zoveel mogelijk te paard. Zelfs op prinsjesdag ging hij te paard naar het Binnenhof."

De latere Willem II volgde zelfs een ’rengalop’–opleiding in Engeland. „Daarbij ging het om snelheid. Zo van: zie je daar die kerktoren? Doen wie er het eerste is, over de heggetjes en alles heen! Daaruit is ook de steeple chase ontstaan."

De slanke snelle volbloed Wexy, van wie de bloedlijnen niet meer bekend zijn, was dan ook helemaal een paard naar Willems zin. Geen wonder dat hij het beest meenam naar de zo belangrijke slag. De latere koning wist meerdere keren, zoals bij Quatre–Bras, op Wexy aan de Franse cavalerie te ontsnappen.

Op het slagveld van Waterloo zelf raakten ruiter en paard gewond. De schouderverwonding van Willem viel mee. Hij zou de bij de operatie vrijgekomen botsplinters bewaren in een doosje, dat tot op heden in het Koninklijk Huisarchief staat. Wexy overleefde een schotwond in een bovenbeen niet en stierf ter plekke, minstens twaalf, maar zeker nog geen vijftien jaar oud. Ruiter en paard leven samen nog trots voort op een wandschildering in de Waterloo–zaal van Paleis Soestdijk.

Willem liet Wexy prepareren door Jacques Kets, in 1843 de oprichter van de Antwerpse dierentuin. Echt veel Wexy is er nou ook weer niet over, blijkt uit de woorden van Wassenaar: „Het is vooral de huid die bewaard is gebleven, die is over een houten romp gespannen." Verder is ook een deel van schedel van het paard bewaard gebleven, om zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid te blijven.

„Er is echt goed werk gedaan. Voor zijn leeftijd is Wexy in een geweldige conditie. Mensen zijn er vaak verbaasd over. Je ziet op de naden, waar de huid aan elkaar genaaid is, echter wel wat zwakke plekken".

Naar die zwakke plekken moet de bezoeker van het Legermuseum zoeken. Ze zullen een op het eerste gezicht griezelig echt paard zien, toch maar mooi een heuse deelnemer aan een van de meest in het oog springende slagen uit de geschiedenis.

Wexy staat er opgesteld met het originele zadel en het dito hoofdstel. Ook de pistoolhouders zijn echt gebruikt door de latere Willem II.

“Voor Napoleon. Hollanders in oorlogstijd, 1792–1815” gaat op 14 oktober open voor publiek en is te zien tot en met 2 april. Behalve Wexy is er bij voorbeeld de uniformjas van Napoleon die hij droeg bij de Slag bij Waterloo.

De tentoonstelling wordt op 13 oktober geopend door Charles Napoleon, een afstammeling van Napoleon Bonaparte.