In maart had deze krant een interview met Dales, burgemeester van Leeuwarden. Daarin werd hij kritisch bevraagd op het mede door hem geschreven Liberaal Manifest van de VVD. Het artikel was aanleiding voor het Van Lodensteincollege in Amersfoort om Dales persoonlijk uit te nodigen.Woensdagmiddag was hij er. Officieel van halftwee tot kwart over drie. Maar na die tijd ging de heftige discussie in klein gezelschap vrolijk door. Of Dales zich in het hol van de leeuw voelde? „Welnee, ik vind het een eer om hier te zijn.”

Geschiedenisleraar G. P. P. Hogendoorn geeft de aftrap. In hoog tempo maakt hij gehakt van Dales’ opvattingen. Dat seculier onderwijs zou bestaan? „Een volstrekt achterhaalde visie.” Dat er alleen op bijzondere scholen geïndoctrineerd en gediscrimineerd zou worden? „Verbijsterend.” Dat refoleerlingen alles voor zoete koek slikken? „U gaat van vooroorlogse toestanden uit.”

Hogendoorn legt harde verwijten op tafel. „De VVD ontwikkelt zich van een liberale naar een dictatoriale partij. Het VVD-manifest heet ”Om de vrijheid”. Welke vrijheid? Die van het neutralisme.” Zijn advies aan Dales: „Verdiep u in de schoolstrijd. Uw liberale kameraden toen en nu brengen christelijke ouders in gewetensnood.”

Nog één keer haalt de Lodenstein-docent uit: „De VVD wordt beheerst door islamofobie. Omdat er geen vrijheid voor islamscholen mag zijn, mag er helemaal geen vrijheid van onderwijs zijn.”

Biologieleraar ir. J. van Dijke zet in stellingen uiteen van welke principes hij bij het lesgeven uitgaat. Een greep: „Wetenschap is niet waardevrij. Onderwijs kun je nooit los zien van je levensbeschouwing. De evolutietheorie pretendeert puur wetenschap te zijn, maar is dat niet.”

Van Dijke kiest positie: „De mens is geen schitterend ongeluk, maar een doelgericht product.”

Dales knikt ja, schudt nee, schrijft, luistert, lacht en verzamelt munitie voor de tegenaanval. Die komt er.

Dat de VVD’er weinig van christelijk onderwijs zou weten, is een misverstand. „Ik heb zelf op bijzondere scholen gezeten, heel wat psalmen gezongen en in de Bijbel gelezen.”

Hogendoorn moet het ontgelden. „Het is een oude debattruc om iemand iets te laten zeggen wat hij niet gezegd heeft en die stelling te gaan bestrijden als onzin. Dat deed ú, tot op zekere hoogte. Ik ben niet voor het afschaffen van bijzonder onderwijs. Waarom zou ik? De kwaliteit van bijzondere scholen is doorgaans zeer goed.

Maar de tijd gaat door. Er zijn nu andere opvattingen. Bijvoorbeeld dat we artikel 1 van de Grondwet ook een ruime plaats willen geven.”

En dan heeft Dales een probleem. „Ik heb gekeken op de website van de Lodenstein en wat lees ik daar? Dat Gods Woord de enige norm voor het leven is. Dat kan dus echt niet. Andere normen, die van de Nederlandse rechtsorde, staan boven Gods Woord. En die normen gelden ook voor docenten en leerlingen van de Lodenstein.”

Dat de VVD een dictatoriale partij zou worden? „Flauwekul. Het is juist ons uitgangspunt dat iedereen zich vrij moet kunnen voelen. Elke school onderwijst bepaalde waarden. Heel goed, zolang ze er maar op wijzen dat er ook mensen met andere waarden zijn.”

Het mes gaat in eigen VVD-vlees. „Als sommige mensen in mijn partij hun mond opendoen, krijg je inderdaad het gevoel dat de VVD aan islamofobie lijdt.”

De burgemeester laat zich even diep in z’n hart kijken. „Als jongetje heb ik in één jaar twee ernstige dingen meegemaakt: een klasgenoot verongelukte en een vriendje overleed aan een hersenbloeding. Toen kon ik niet meer in God geloven.”

De leerlingen verdringen zich achter de microfoon. Waarom de scheppingsleer niet bij biologie behandeld mag worden? Dales: „Omdat wetenschap in hoge mate waardevrij hoort te zijn.”

Waarom de SGP geen vrouwen mag weigeren als lid? Dales speelt de bal terug: „Wat zou jij vinden van een partij die geen mensen met een donkere huidskleur op de lijst wil hebben?” Er valt een stilte. Daarna tegen de vragensteller: „Je begint nu zelf ook te haperen.”

Of de overheid predikanten en imams moet gaan controleren op hun uitspraken? „Ik ben daar heel terughoudend in. Als ze iets idioots willen zeggen, moet dat kunnen. Als mensen het niet willen horen, komen ze vanzelf niet meer.”

Een Lodenstein-dame dringt tot de kern door: „Als we hier gaan lesgeven zoals u dat wilt, zijn we een openbare school geworden.” Dales: „Nee hoor, ik vind alleen dat er niet geïndoctrineerd mag worden. Maar volgens mij doen ze dat hier ook helemaal niet.” Een leerling: „Juist als de leraar zijn mening geeft, ontstaat er discussie.”

Een jongen uit het organisatiecomité bekent eerlijk: „Ik heb bewondering voor uw debatkwaliteiten.” Dales reageert met een tegencompliment: „De kwaliteit van dit debat is uniek. Ik maak het vaak anders mee.” Hoezo anders? „Vaak is het een kabaal op scholen.” En verder? „Ik maak nooit mee dat leerlingen klappen voor hun leraren.”