Rol van Arafat nog niet uitgespeeld
De druk op Yasser Arafat om van het politieke toneel te verdwijnen neemt toe na elke bloedige Palestijnse actie. Na de laatste zelfmoordaanslag, die aan zeventien mensen en de dader het leven kostte, noemde een woordvoerder van de Amerikaanse president Bush de Palestijnse leider onbekwaam en onbetrouwbaar. Maar de rol van Arafat is voorlopig nog niet uitgespeeld.
Ten eerste is hij nog steeds de populairste Palestijnse politicus. Uit een enquête eind vorige maand van het Palestinian Centre for Policy and Survey Research blijkt de 72-jarige veteraan nog steeds boven aan de lijst van meest geliefde Palestijnse leiders te staan.
Van de ondervraagden steunt 35 procent Arafat. De leider van al-Fatah op de Westbank, Marwan Barghouthi, blijft steken op 19 procent. De geestelijk leider van de radicale verzetsbeweging Hamas, Ahmed Yassin, komt niet verder dan 13 procent. De Palestijnse onderhandelaar Saeb Erekat ten slotte krijgt 10 procent van de mensen achter zich.
Het vertrouwen in Arafat is de laatste jaren wel afgenomen door zaken als de enorme corruptie van de Palestijnse Autoriteit en gebrek aan hervormingen. In juli 2000 kreeg hij volgens een opiniepeiling de steun van 46 procent van de bevolking, terwijl hij bij de presidentsverkiezingen in 1996 nog een overweldigende 85 procent van de stemmen wist binnen te halen.
Ten tweede is het nog steeds onduidelijk wie Arafats plaats kan innemen. Opvolgers zijn te verdelen in een ”oude garde” en een ”jonge garde”. Tot de ouderen behoren Mahmoud Abbas (Abu Mazen) en Ahmed Qorei (Abu Alaa). Tot de jongeren worden Jibril Rajoub en de al eerder genoemde Marwan Barghouthi gerekend.
Mahmoud Abbas (65) is de plaatsvervanger van Arafat binnen al-Fatah. Hij staat binnen de Palestijnse leiding bekend als duif, onder meer door zijn langdurige contacten met links in Israël.
De politiek gematigde Ahmed Qorei is voorzitter van het Palestijnse parlement en was nauw betrokken bij het opstellen van het Oslo-akkoord. Volgens een nog niet geratificeerde wet zal de 63-jarige Qorei na de dood van Arafat tijdelijk het Palestijnse leiderschap op zich nemen.
Een jonge kandidaat is de machtige Jibril Rajoub (48). Hij is de chef van de preventieve veiligheidsdienst op de Westelijke Jordaanoever. In zijn nadeel werkt vooral het feit dat zijn dienst wordt beschuldigd van het schenden van de mensenrechten. Het is nog onzeker of hij zich in de strijd om de opvolging van Arafat zal storten. Volgens sommige bronnen zou hij Mahmoud Abbas steunen.
De 42-jarige Marwan Barghouthi zit al wekenlang in een Israëlische gevangenis. Zijn populariteit is de laatste jaren enorm toegenomen, onder meer omdat hij zich niet verplaatst in strengbeveiligde limousines, maar voor iedereen aanspreekbaar bleef. Volgens Israël speelt hij een belangrijke rol in de al-Aqsa Martelaren Brigades, een groepering die geregeld zelfmoordaanslagen pleegt. Barghouthi ontkent dit ten stelligste.
Ten derde is Arafat het gekozen hoofd van de Palestijnse Autoriteit en wordt hij gesteund door de landen in de regio en in de EU, al is het niet altijd van ganser harte. Angst voor chaos en radicale moslimstromingen spelen hierbij een rol. Daarnaast wil een belangrijke speler zoals het autoritaire bewind in Caïro, absoluut niet worden geïdentificeerd met de val van Arafat, uit angst voor onrust in eigen huis.
Het afscheid van Arafat komt mogelijk pas aan de orde als een Palestijnse staat is gevormd, de droom waar hij al die jaren voor streed. De Palestijnse diplomaat Mohammed Sobeih bevestigt dit vermoeden. Hij zei donderdag tegen het Franse persbureau AFP dat Arafat zijn partijgenoten binnen al-Fatah heeft laten weten de leiding pas over te dragen als er een onafhankelijke Palestijnse staat is gevormd.
